Ανεξιχνίαστα Εγκλήματα: Γεώργιος Α’

Ερωτηματικά και συνωμοσίες πίσω από τη μυστηριώδη δολοφονία του Έλληνα βασιλιά

Ο Γεώργιος Αʹ (24 Δεκεμβρίου 1845 – 18 Μαρτίου 1913) ήταν ο δεύτερος κατά σειρά βασιλιάς των Ελλήνων και ο μακροβιότερος. Βασίλεψε 50 ολόκληρα χρόνια, από τις 30 Μαρτίου 1863 μέχρι τη δολοφονία του 18 Μαρτίου 1913.
Σήμερα, 110 χρόνια μετά, τα αίτια και οι ηθικοί αυτουργοί αυτής της πολιτικής δολοφονίας δεν έχουν διαλευκανθεί.

Τα παιδικά χρόνια ενός βασιλιά

Ο Χριστιανός Γουλιέλμος Φερδινάνδος Αδόλφος Γεώργιος του Σλέσβιχ Χόλσταϊν Σόνντερμπουρκ Γκλύξμπουργκ (ναι, αυτό ήταν το πλήρες όνομά του), γεννήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου του 1845, στο Κίτρινο Παλάτι, στο νούμερο 18 της οδού Αμαλιεγκάντε στην Κοπεγχάγη, στη Δανία.

Σημείωση: Το όνομα Γκλύξμπουργκ το πήρε η οικογένεια από την ομώνυμη πόλη της νότιας Δανίας η οποία υπαγόταν στο δουκάτο του οίκου.

Ο Γουλιέλμος (μετέπειτα Γεώργιος Αʹ), ήταν ο δεύτερος γιος από τα έξι παιδιά της Λουΐζας της Έσσης-Κάσσελ και του πρίγκιπα Χριστιανού του Γκλύξμπουργκ (δεν θα αναφέρω και το δικό του πλήρες όνομα ώστε να μην πλατιάσει το άρθρο), ο οποίος το 1863 έγινε βασιλιάς της Δανίας.

Εκτός από τον Γεώργιο, που αργότερα έγινε βασιλιάς της Ελλάδας, και τα αδέλφια του είχαν μια παρόμοια σταδιοδρομία.
Ο αδελφός του, Φρειδερίκος, διαδέχτηκε τον πατέρα του στο θρόνο της Δανίας από το 1906 έως το 1912.
Η Αλεξάνδρα, παντρεύτηκε τον Εδουάρδο Ζ’ του Ηνωμένου Βασιλείου και ως εκ τούτου έγινε βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου και Αυτοκράτειρα της Ινδίας.
Η Μαρία Φιοντοροβνα (Δάγμαρ) έγινε Αυτοκράτειρα της Ρωσίας αφού παντρεύτηκε τον Τσάρο Αλέξανδρο Γ΄.
Το πέμπτο παιδί, η Τύρα Αμαλία παντρεύτηκε τον Ερνέστο Αύγουστο Β’, τιτουλάριο βασιλιά του Αννοβέρου.

Έτσι, για να μπορεί να συνεννοηθεί με τους συγγενείς του, ο Γεώργιος Α΄ μιλούσε εκτός από δανικά, άπταιστα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Αν και αρχικά επιχείρησε να κάνει καριέρα στο Βασιλικό Ναυτικό της Δανίας, στα 17 του μόλις χρόνια, εξελέγη βασιλιάς από την Ελληνική Εθνοσυνέλευση.

Η Έξωση του Όθωνα

Την 1^η Φεβρουαρίου 1862 ξέσπασε η Ναυπλιακή Επανάσταση (ή «Ναυπλιακά») ένα στρατιωτικό κίνημα με στόχο την ανατροπή του βασιλιά Όθωνα. Παρότι οι κυβερνητικές δυνάμεις κατόρθωσαν να καταπνίξουν την επανάσταση, τα αντιδυναστικά αισθήματα είχαν οξυνθεί και ο αγώνας συνεχιζόταν. Τελικά, στις 12 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ο Όθωνας εξαναγκάστηκε σε έξωση από την Ελλάδα.

Αμέσως μετά, συστάθηκε προσωρινή κυβέρνηση υπό τον Δημήτριο Βούλγαρη, τον Κωνσταντίνο Κανάρη και τον Μπενιζέλο Ρούφο.

Το δημοψήφισμα για την εκλογή του νέου βασιλιά

Στις 19 Νοεμβρίου, διεξάγεται δημοψήφισμα για την εκλογή νέου βασιλιά. Δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο Έλληνες άνδρες από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Το δημοψήφισμα έγινε χωρίς κάλπη, αλλά μόνο με τη συλλογή υπογραφών και κράτησε 10 ημέρες.

Υποψήφιοι ήταν μέλη από βασιλικές οικογένειες αλλά και πολιτικές προσωπικότητες του εξωτερικού.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, από τις 244.202 ψήφους οι 230.016 ήταν υπέρ του Άγγλου πρίγκιπα Αλφρέδου, δευτερότοκου γιου της βασίλισσας της Αγγλίας, Βικτωρίας.
Ο Γεώργιος Αʹ πήρε μόλις 6 ψήφους.
Χαμηλή ήταν κι η επιλογή της Αβασίλευτης Δημοκρατίας που πήρε 93 ψήφους.

Η Αγγλία όμως δεν αποδέχεται το δημοψήφισμα, γιατί δεσμευόταν από το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1832, όπου δεν επιτρεπόταν να ανέλθει στον ελληνικό θρόνο γόνος της βρετανικής βασιλικής οικογένειας.
Αντ’ αυτού, οι Μεγάλες Δυνάμεις (Ηνωμένο Βασίλειο, Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία και Ρωσική Αυτοκρατορία) πρότειναν τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Γεώργιο της Δανίας του Οίκου των Γκλύξμπουργκ.

Η ενθρόνιση του Γεωργίου Αʹ ως Βασιλιά των Ελλήνων

Χωρίς άλλη επιλογή, στις 18 Μαρτίου 1863 κατά την  Β΄ Συνέλευση ορίστηκε ο Γεώργιος Α΄ Βασιλεύς των Ελλήνων.
Λέγεται μάλιστα ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή όλες οι συνεννοήσεις γίνονταν μεταξύ Μεγάλων Δυνάμεων και του πατέρα του Χριστιανού. Ο ίδιος ο Γεώργιος πληροφορήθηκε ότι έγινε βασιλιάς από μια εφημερίδα που διάβασε με την οποία είχαν τυλίξει το κολατσιό του!

Κατά το συγκεκριμένο ψήφισμα ο Γεώργιος Αʹ αποκαλείται «Βασιλεύς των Ελλήνων», κατόπιν προτροπής του ιδίου, και όχι «Βασιλεύς της Ελλάδας», όπως ονομαζόταν ο προκάτοχός του Όθωνα.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τις έντονες – αλλά χωρίς αποτέλεσμα – διαμαρτυρίες της Υψηλής Πύλης (οι οθωμανικές διπλωματικές υπηρεσίες και η Σουλτανική κυβέρνηση γενικότερα), μιας και η νέα αυτή προσφώνηση σήμαινε ότι ο Γεώργιος Αʹ θα ήταν βασιλιάς όχι μόνο των κατοίκων της Ελλάδας, αλλά και όλων των Ελλήνων, όπου κι αν βρίσκονταν.

Γάμος και οικογένεια

Ο νεαρός Γεώργιος, ήταν ένας ολόξανθος νέος με γαλανά μάτια, ζωηρός, με χιούμορ και με εύθυμη διάθεση. Όπως ήταν φυσικό, είχε μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες. Μία όμως είχε κατορθώσει να κλέψει την καρδιά του: Η Ευφροσύνη (Φρόσω) Σούτσου, κόρη του Πανεπιστημιακού Ιωάννη Σούτσου και εγγονή του Αλέξανδρου Σούτσου, ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας.

Το ζευγάρι γνωρίστηκε σε μία δεξίωση της οικογένειας Σούτσου και ο έρωτας μεταξύ τους ήταν κεραυνοβόλος. Σύμφωνα μάλιστα με τις καταγραφές στο ημερολόγιο της Ευφροσύνης, σε ένα ραντεβού του ζευγαριού στην Ακρόπολη ο Γεώργιος Αʹ είπε στην αγαπημένη του: «Αυτές τις μέρες θα έρθω να σε ζητήσω σε γάμο από τους γονείς σου».

Όμως το ειδύλλιο δεν είχε ευτυχές τέλος. Οι Δανοί γονείς του Γεώργιου Αʹ ήταν ανένδοτοι στο να παντρευτεί ο γιός τους γυναίκα μη γαλαζοαίματη (μέλος βασιλικής οικογένειας). Παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις, ο Γεώργιος Αʹ διέκοψε τη σχέση του με την Ευφροσύνη.

Λίγο αργότερα, σε ένα ταξίδι του στην Αγία Πετρούπολη γνώρισε την μέλλουσα σύζυγό του. Στις 27 Οκτωβρίου 1867, ο Γεώργιος Αʹ παντρεύτηκε στην Αγία Πετρούπολη τη 16χρονη τότε Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας, Όλγα Κωνσταντίνοβνα.

Ο Γεώργιος και η Όλγα απέκτησαν  8 παιδιά: τον Κωνσταντίνο Αʹ (βασιλιά των Ελλήνων από το 1913 ως το 1922), τον Γεώργιο, την Αλεξάνδρα (παντρεύτηκε τον Μεγάλο Δούκα της Ρωσίας, Παύλο Αλεξάνδροβιτς), τον Νικόλαο, την Μαρία (παντρεύτηκε τον Μεγάλο Δούκα της Ρωσίας Γεώργιο Μιχαήλοβιτς) , τον Αντρέα (πατέρα του Φιλίππου, μετέπειτα Δούκα του Εδιμβούργου και συζύγου της βασίλισσας Ελισάβετ), τον Χριστόφορο και την Όλγα (απεβίωσε όταν ήταν έξι μηνών).

Η θητεία του Γεωργίου ως βασιλιάς

Αποφεύγοντας να πάρουμε πολιτική θέση, θα περιοριστούμε να πούμε ότι ο Γεώργιος Αʹ χαρακτηρίστηκε ως «αγαπητός» στο λαό βασιλιάς.

Κατά τη θητεία η χώρα μας απέκτησε εδαφικά κέρδη:
Στις 2 Μαϊου 1864, κατόπιν πίεσης του Δανού πατέρα του Γεωργίου, η Βρετανία παραχώρησε ως «προίκα» στον Γεώργιο Αʹ, τα Ιόνια νησιά.
Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο, το 1881, με τη Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχώρησε τη Θεσσαλία και το τμήμα του Νομού Άρτας.
Κατά τον Αʹ Βαλκανικό πόλεμο προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα η Ήπειρος, η Μακεδονία και τα Νησιά του Αιγαίου.

Πρώτη απόπειρα δολοφονίας

Η ήττα της Ελλάδος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 είχε ως συνέπεια να κατηγορηθούν από πολλούς ως υπαίτιοι, η κυβέρνηση Δηλιγιάννη και το παλάτι.

Νωρίς το απόγευμα της 14ης Φεβρουαρίου 1898 ο Γεώργιος Αʹ βγήκε για την καθιερωμένη του βόλτα στο Φάληρο με την κόρη του Μαρία και την άμαξα του. Καθώς επέστρεφαν, ενώ η άμαξα βρισκόταν επί της Φαλήρου – Αθηνών (σημερινής Λεωφόρος Συγγρού), στην περιοχή Ανάλατος, δέχτηκαν πυροβολισμούς από δύο τουφέκια.
Οι σφαίρες δεν βρήκαν τον στόχο τους παρά τραυμάτισαν μόνο τον ακόλουθο του βασιλιά, Περικλή Νέρη.
Οι δύο δράστες κατόρθωσαν να διαφύγουν.

Το ίδιο βράδυ «Ο Γεώργιος Καρδίτσης αφού εγλέντησε καλά μέχρι του μεσονυκτίου εις τίνα παρά την οδόν Ακαδημίας οίκον ανοχής, μετέβη εις το σπίτι του, εκοιμήθη και το πρωί κατά τις 7.30 εξύπνησε και αμέσως αποφάσισεν ότι όφειλε να παρουσιασθεί εις τας Αρχάς». (εφημερίδα «Σκριπ»).
Την επόμενη ημέρα οι Αρχές συνέλαβαν και τον δεύτερο δράστη, τον Ιωάννη Γεωργίου.

Το περιστατικό ανέβασε τη δημοτικότητα του βασιλιά και αρκετοί ήταν αυτοί που υποστήριξαν ότι η απόπειρα ήταν σκηνοθετημένη από τον ίδιο για αυτόν το λόγο.

Οι δυο δράστες είχαν λευκό ποινικό μητρώο και δεν είχαν απασχολήσει ποτέ τις Αρχές. Παρόλα αυτά καταδικάστηκαν σε θάνατο, ποινή που θεωρήθηκε υπερβολικά αυστηρή. Αν και όλοι περίμεναν ότι ο βασιλιάς θα έδινε χάρη στο τέλος στους ενόχους, με τον φόβο να ενισχυθούν οι θεωρίες για σκηνοθετημένη απόπειρα, η χάρη δεν ήρθε ποτέ.
Στις 5:30 της 27^ης Απριλίου του 1989, οι δυο άντρες αποκεφαλίστηκαν έξω από το κάστρο του Παλαμηδιού.

Στο σημείο που έγινε η δολοφονική απόπειρα επί της Λεωφόρου Συγγρού αναγέρθηκε ο Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης Σωτήρος (Άγιος Σώστης, για να θυμίζει ότι σώθηκε ο βασιλιάς) που λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε στις 22 Φεβρουαρίου 1898 αλλά ο ναός εγκαινιάστηκε το 1902. Τα χρήματα για την ανέγερση του ναού συγκεκτρώθηκαν από έρανο των ελλήνων πολιτών. Ο περίτεχνος Βυζαντινός ναός είναι ο μοναδικός ναός των Βαλκανίων που ο σκελετός του είναι φτιαγμένος εξ ολοκλήρου από από χυτοσίδερο.

Η εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη

Στις 5 Οκτωβρίου 1912 η συμμαχία των τεσσάρων χριστιανικών χωρών (Βουλγαρία, Σερβία, Ελλάδα, Μαυροβούνιο) κηρύττουν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Αʹ Βαλκανικός Πόλεμος ξεσπά.
Στις 28 Οκτωβρίου, τα ελληνικά στρατεύματα εισέρχονται θριαμβευτικά στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Δείτε απόσπασμα από την ταινία του Παντελή Βούλγαρη: «Ελευθέριος Βενιζέλος» του 1980.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Επειδή ο Αʹ Βαλκανικός πόλεμος δεν είχε τελειώσει ακόμη (έληξε τον Μάιο του 1913 με την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου) και η κατάσταση ήταν ρευστή, ο Γεώργιος Αʹ, γνωρίζοντας ότι τη Θεσσαλονίκη διεκδικούσαν οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι, θεώρησε σκόπιμο να εγκατασταθεί στην πόλη. Με αυτόν τον συμβολικό τρόπο στόχευε να εμψυχώσει τους Έλληνες και να εδραιώσει την ελληνική κυριαρχία στην περιοχή.

Ο Γεώργιος Αʹ επέλεξε να εγκατασταθεί στην έπαυλη του υποπρόξενου των ΗΠΑ, Χατζηλαζάρου (νυν έπαυλη Σιάγα), στην «περιοχή των Πύργων» ή «των Εξοχών» (σημερινή Αγία Τριάδα, στη γωνία Βασιλίσσης Όλγας και Πέτρου Συνδίκα 7).

Από εκεί έκανε τους καθημερινούς περιπάτους του, πάντοτε με ελάχιστη προστασία. Παρά την δολοφονική απόπειρα εναντίον του στο παρελθόν, απαγόρευε να τον φρουρούν σε μικρότερη των 40 μέτρων απόσταση, ώστε να μπορεί να έρχεται σε άμεση επαφή με τον λαό.

Η δολοφονία του Γεωργίου Α’

Το μεσημέρι της 5^ης Μαρτίου του 1913 (18 Μαρτίου με το σημερινό ημερολόγιο) ο Γεώργιος Αʹ είχε βγει για έναν ακόμη περίπατο. Πηγές αναφέρουν (χωρίς να είναι απόλυτα εξακριβωμένο) ότι είχε πάει στην αποβάθρα του Λευκού Πύργου για να επισκεφθεί το Γερμανό ναύαρχο Γκόπφεν, κυβερνήτη του καταδρομικού «SMS Goeben» που είχε καταπλεύσει εκείνες τις μέρες στη Θεσσαλονίκη.

Τον βασιλιά συνόδευε ο Κύπριος υπασπιστής του, ταγματάρχης Ιωάννης Φραγκούδης, ενώ από απόσταση ακολουθούσαν δύο Κρήτες χωροφύλακες, ο Σισμάνης και ο Τσάκωνας.

Αφού έκανε τη βόλτα του, ο Γεώργιος Αʹ με τη συνοδεία του πήρε το δρόμο της επιστροφής. Γύρω στις 17:00 ο Γεώργιος είχε μόλις περάσει έξω από το καφενείο «Πασά Λιμάν», στη διασταύρωση Πύργων (σημερινή Βασ. Όλγας) και Αγίας Τριάδος στην περιοχή «Κερίμ Εφέντη».
Τότε ένας άντρας που καθόταν στο καφενείο, σηκώθηκε και πυροβόλησε πισώπλατα τον βασιλιά με ένα περίστροφο, από απόσταση 2-3 μέτρων.

Το περίστροφο που χρησιμοποιήθηκε ήταν Montenegrin Gasser M1870, 11,3Χ36 mm και είχε κατασκευαστεί για το Αυστροουγγρικό Ιππικό το 1870.

Αν και έριξε μόνο μία σφαίρα, αυτή εισήλθε από την πλάτη, τρύπησε τη σπονδυλική στήλη και διέτρησε την καρδιά βγαίνοντας από την άλλη μεριά! (Η σφαίρα βρέθηκε αργότερα στα ρούχα του βασιλιά). Το τραύμα ήταν θανάσιμο.

Ο Γεώργιος φώναξε από τον πόνο και παραπατώντας έπεσε πάνω στον πάγκο ενός παντοπωλείου. Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος Ααρών Αμίρ, προσπάθησε να τον συγκρατήσει, αλλά τελικά ο βασιλιάς κατέληξε στο δρόμο.

Ο δολοφόνος εν τω μεταξύ, έστρεψε το όπλο του προς τον υπασπιστή του βασιλιά και πυροβόλησε. Όμως το όπλο του μπλόκαρε και ο υπασπιστής, μη χάνοντας χρόνο, επιτέθηκε στο δολοφόνο και τον αφόπλισε. Τότε έφτασαν και οι δύο συνοδοί χωροφύλακες που συνέλαβαν το δράστη.

Αιμόφυρτος ο Γεώργιος Αʹ μεταφέρθηκε εσπευσμένα με ένα περαστικό όχημα στο «Παπάφειο Ίδρυμα», ένα ορφανοτροφείο το οποίο τον καιρό του πολέμου λειτουργούσε ως στρατιωτικό νοσοκομείο. ‘Όταν όμως έφτασε στο νοσοκομείο ήταν ήδη νεκρός.

Στην αίθουσα του ορφανοτροφείου όπου ξεψύχησε ο Γεώργιος έχει εντοιχιστεί η επιγραφή που υπάρχει ως σήμερα: 
«Εν τη αιθούση ταύτη ο Εθνομάρτυς Βασιλεύς των Ελλήνων Γεώργιος Α΄ εξεδήμησε εις Κύριον τη 5η Μαρτίου 1913 ώρα 5.30 μ.μ.»

Στο σημείο της δολοφονίας του βασιλιά Γεώργιου Αʹ στήθηκε το 1915 ο αδριάντας του βασιλιά. Ήταν το πρώτο γλυπτό που τοποθετήθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά την απελευθέρωση. Το 2016 στο ίδιο μικρό παρκάκι προστέθηκε το άγαλμα της βασίλισσας Όλγας.

Οι πρώτες αντιδράσεις στη Θεσσαλονίκη

Η είδηση μεταδόθηκε αστραπιαία στην πόλη αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Οι Αρχές φοβούμενοι για πιθανές ταραχές που θα έφερναν σε κίνδυνο την παραμονή της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, έθεσαν αμέσως την πόλη σε κατάσταση επιφυλακής. Τα καταστήματα έκλεισαν, τα φώτα των δρόμων παρέμειναν σβηστά όλη τη νύχτα και οι καμπάνες των εκκλησιών άρχισαν τις πένθιμες κωδωνοκρουσίες.

Παρόλα αυτά, τα επεισόδια δεν αποφεύχθηκαν.

Μερίδα κόσμου υποστήριξε ότι ένοχοι ήταν οι Βούλγαροι, οπότε ξεκίνησαν βανδαλισμούς και επιθέσεις σε ανύποπτους πολίτες. Το ίδιο έγινε και απ΄ όσους θεώρησαν ότι το φονικό έγινε από Τούρκους, μιας και κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο δολοφόνος φορούσε φέσι.
Ακόμα και οι στρατιώτες, που άκουσαν την φήμη ότι ο δολοφόνος ήταν Εβραίος, επιτέθηκαν στις εβραϊκές συνοικίες. Η άποψη αυτή ενισχύθηκε επειδή μια μερίδα της Εβραϊκής Κοινότητας είχε ζητήσει να κηρυχθεί η Θεσσαλονίκη ελεύθερο λιμάνι υπό την επικυριαρχία της Αυστρίας αντί να δοθεί στους Έλληνες.

Η τάξη αποκαταστάθηκε μόνο όταν οι Αρχές έβγαλαν επίσημη ανακοίνωση όπου έλεγαν ότι ο δολοφόνος ήταν Έλληνας.

Η σορός, ο διάδοχος και η κηδεία

Η σορός του βασιλιά μεταφέρθηκε στην έπαυλη Χατζηλαζάρου, ταριχεύθηκε και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα.

Στις 8 Μαρτίου 1913 (21 με το νέο ημερολόγιο) ορκίστηκε εκτάκτως ο Διάδοχος Κωνσταντίνος ως ο νέος Βασιλιάς των Ελλήνων. Κατόπιν αναχώρησε με τη βασιλική θαλαμηγό «Αμφιτρίτη» για τη Θεσσαλονίκη. Μαζί του πήγε και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.

Στις 12 (25) Μαρτίου ξεκίνησε η εντυπωσιακή νεκρώσιμη πομπή της βασιλικής σορού από την έπαυλη μέχρι το λιμάνι. Εκεί αποβιβάστηκε στη θαλαμηγό και ταξίδεψε για τον Πειραιά, συνοδεία πλοίων τόσο του ελληνικού πολεμικού ναυτικού όσο και των Μεγάλων Δυνάμεων.

Μετά από 5 ημέρες λαϊκού προσκυνήματος στην Αθήνα, την Τετάρτη 20 Μαρτίου (2 Απριλίου) έγινε η επίσημη κηδεία στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και ετάφη στο λόφο Παλιόκαστρο στο βασιλικό μαυσωλείο του ανακτόρου στο Τατόι.

Δείτε απόσπασμα από την κηδεία του βασιλιά Γεωργίου Αʹ
Funeral Of King George I Of Greece At Salonika 1913

Η ταυτότητα του δολοφόνου

Δράστης της δολοφονίας ήταν ο Αλέξανδρος Σχινάς. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, λίγα πράγματα είναι γνωστά για τη ζωή του.

Κατά μία θεωρία, ο Σχινάς είχε γεννηθεί το 1870 στις Σέρρες. Υπάρχει άλλωστε μέχρι ακόμα και σήμερα το «Μέγαρο Σχινά» στο κέντρο της πόλης. Δεν είναι όμως βέβαιο κατά πόσο η συγκεκριμένη οικογένεια είχε σχέση με το δολοφόνο.
Στο Γυμνάσιο ήταν καλός μαθητής και όταν το τελείωσε κατέβηκε στην Αθήνα και γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή. Δεν είχε όμως διάθεση να σπουδάσει κι έγινε «ισόβιος φοιτητής», ενώ δεν είχε διάθεση ούτε για να εργαστεί.

Χωρίς οικονομικούς πόρους κατέληξε να ζει κάτω από άθλιες συνθήκες και αναγκάστηκε να ζητιανεύει. Πιθανόν εκείνη την εποχή να προσβλήθηκε και από φυματίωση.
Μια μέρα βρέθηκε στα ανάκτορα όπου ζήτησε οικονομική βοήθεια. Όπως ήταν αναμενόμενο, απομακρύνθηκε κακήν κακώς πριν μπορέσει να μιλήσει στον βασιλιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Σχινάς, μέσα στο θολωμένο του μυαλό να μισήσει το βασιλιά.
Από την Αθήνα ο Σχινάς μετακόμισε στο Ασβεστοχώρι στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης.

Μια άλλη θεωρία θέλει τον Αλέξανδρο Σχινά να έχει γεννηθεί στο χωριό Κανάλια του Βόλου. Από εκεί κατέβηκε για σπουδές στην Αθήνα, αλλά επέστρεψε στο Βόλο και εργάστηκε στο φαρμακείο του αδελφού του, Ηρακλή Σχινά. Αργότερα ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη και παρέμεινε για έναν χρόνο όπου εργαζόταν στην κουζίνα ενός ξενοδοχείου.
Επιστρέφοντας στο Βόλο αναμείχθηκε στη δράση του Εργατικού Κέντρου του Βόλου και έγινε εκδότης ενός σοσιαλιστικού περιοδικού.  Ταυτόχρονα εργαζόταν ως δάσκαλος.

Όποια θεωρία κι αν ισχύει, οι Αρχές μετά τη σύλληψή του τον χαρακτήρισαν ως ένα περιθωριακό άτομο, αναρχικό, επαίτη, διεστραμμένο και «ανισόρροπο, με περίεργες σοσιαλιστικές ιδέες».

Ο Αλέξανδρος Σχινάς και η βασίλισσα Όλγα

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του Σχινά στο Διοικητήριο όπου κρατούνταν, τον επισκέφθηκε στο κελί του η Βασίλισσα Όλγα δύο ή τρεις φορές.

Η βασίλισσα δεν αποκάλυψε ποτέ τι είχε ειπωθεί στις πολύωρες συνομιλίες μεταξύ τους. Το πιθανότερο όμως είναι ότι ο Σχινάς κάτι θα είπε στην βασίλισσα για την ταυτότητα αυτών που πραγματικά όπλισαν το χέρι του.

Κατά την τελευταία τους συνάντηση, η Όλγα έδωσε μία Αγία Γραφή στον Σχινά. Λίγο αργότερα η βασίλισσα επέστρεψε στο σπίτι της στη Ρωσία.

Το 1917, κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση η Όλγα κυνηγήθηκε από τους Μπολσεβίκους. Κατόρθωσε να διαφύγει στην Ελβετία.
Στις 12 (25) Οκτωβρίου του 1920 επέστρεψε στην Ελλάδα για να δει τον άρρωστο εγγονό της Αλέξανδρο Αʹ. Έφτασε στο Τατόι 24 ώρες μετά το θάνατο του Αλέξανδρου Αʹ.

Το 1924, με την κατηγορία ότι η βασιλική οικογένεια ήταν υπαίτια για την ήττα της Ελλάδας απέναντι στις δυνάμεις του Κεμάλ και στη συνέχεια της Μικρασιατικής Καταστροφής, η βασιλική οικογένεια καταστάθηκε έκπτωτη. Εξόριστη πλέον η Όλγα πήγε αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη συνέχεια στην Ιταλία. Πέθανε στις 18 Ιουνίου 1926 στη Ρώμη.

Το τέλος του Σχινά

Στις 6 Μαΐου 1913, κατά την προσαγωγή του στον δεύτερο όροφο στο γραφείο του ανακριτή Κανταρέ για μια ακόμη ανάκριση, ο Αλέξανδρος Σχινάς (που δεν φορούσε χειροπέδες) ξέφυγε από τους δεσμοφύλακες του και πήδηξε από το παράθυρο του Διοικητηρίου. Η πτώση του στο κράσπεδο από ύψος περίπου 30 μέτρων ήταν θανατηφόρα.

Η επίσημη ανακοίνωση της αστυνομίας ήταν ότι επρόκειτο για αυτοκτονία ενός διαταραγμένου ανθρώπου:
«διελαθών της φρουρήσεως των χωροφυλάκων και ηυτοκτόνησε πεσών εκ του παραθύρου»

Άλλοι το θεώρησαν ως αποτυχημένη απόπειρα διαφυγής.

Οι πιο τολμηροί, μίλησαν για «σπρώξιμο» με στόχο να του κλείσουν το στόμα.

Άλλοι πάλι, υποστηρίζουν ότι ο Σχινάς μεταφέρθηκε κρυφά έξω από την πόλη όπου και εκτελέστηκε.

Οι μέχρι τότε καταθέσεις του Σχινά δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα αλλά παρέμειναν στα αρχεία της αστυνομίας.

Τα αρχεία της έρευνας

Ύστερα από επίκληση του ανακτόρου, τα συγκεκριμένα αρχεία που είχε συγκεντρώσει ο ανακριτής στη Θεσσαλονίκη καθώς και ο φάκελος της Χωροφυλακής, μπήκαν σε ένα μπαούλο και μεταφέρθηκαν στο ατμόπλοιο «Ελευθερία» με προορισμό τον Πειραιά και στόχο τη συνέχιση της έρευνας από την Αθήνα.

Στη διαδρομή, μία ξαφνική πυρκαγιά που ξεκίνησε από την καμπίνα όπου φυλάσσονταν το μπαούλο με τους φακέλους, είχε ως αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή τους.

Ο βασικός (μετά το δολοφόνο !) μάρτυρας

Ο ταγματάρχης Ιωάννης Φραγκούδης, ο οποίος βρισκόταν δίπλα στο βασιλιά τη στιγμή της επίθεσης, δεν κλήθηκε να εξετασθεί ως μάρτυρας. Όταν ο ίδιος απορημένος προσήλθε από μόνος του στις δικαστικές αρχές, εκεί του είπαν ότι η κατάθεση του δεν ήταν απαραίτητη.

Λίγο αργότερα ο Φραγκούδης πήρε απόσπαση ως στρατιωτικός ακόλουθος στην Ελληνική Πρεσβεία στην Washington στην Αμερική. Απεβίωσε στις ΗΠΑ στις 19 Οκτωβρίου 1916 όταν περπατώντας στο δρόμο, τυχαία (?) ακούμπησε ένα γυμνό ηλεκτροφόρο καλώδιο και έχασε τη ζωή του από ηλεκτροπληξία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Φραγκούδης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, είχε κατακτήσει στη σκοποβολή το χρυσό μετάλλιο στο περίστροφο 25 μέτρων, το αργυρό μετάλλιο στο πολεμικό όπλο 300 μέτρων και το χάλκινο στο ελεύθερο πιστόλι. Ήταν δε δεινός ξιφομάχος.

Θεωρίες Συνομωσίας

Η δολοφονία ενός βασιλιά, ο θάνατος του δολοφόνου και το κάψιμο των αρχείων κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, όπως ήταν φυσικό, δημιούργησαν πολλές θεωρίες.

«Εάν δεν τον σκότωνα, θα σκοτωνόταν από άλλους» φαίνεται να δήλωσε ο δράστης στην ερώτηση των χωροφυλάκων γιατί το έκανε, κατά τη σύλληψη του, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο ακόμη περισσότερη τροφή στις συνομωσίες.

Το βασικό ερώτημα για να ερευνηθεί κάθε ανεξιχνίαστο έγκλημα, είναι το ποιος επωφελείται από το έγκλημα…

Θεωρία 1^η: Ο Σχινάς ενήργησε από μόνος του

Εάν ισχύει ότι Σχινάς είχε απορριφθεί από την αυλή του βασιλιά και από τότε τον είχε μισήσει, θα μπορούσε η δολοφονία να θεωρηθεί πράξη εκδίκησης χωρίς άλλες πολιτικές σκοπιμότητες.
Το ίδιο υποστήριξε και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος που εξομολόγησε τον Σχινά ύστερα από αίτηση της βασίλισσας Όλγας.

Ακόμη όμως κι αν δεν ήταν το κίνητρο η εκδίκηση, αν δεχθούμε ότι ο Σχινάς ήταν αναρχικός και δεν πίστευε στο εθνικό κράτος, πιθανόν να ωθήθηκε στη δολοφονία λόγω της ιδεολογίας του.

Και στις δύο όμως αυτές περιπτώσεις το ερώτημα που δημιουργείται είναι γιατί ο Σχινάς δεν έκανε τη δολοφονία όσο ήταν στην Αθήνα και περίμενε τόσο καιρό να βρεθεί ο Γεώργιος Αʹ στη Θεσσαλονίκη; Ούτως ή άλλως τα μέτρα προστασίας του βασιλιά ήταν το ίδιο χαλαρά παντού.

Πίσω από τη δολοφονία κρύβονται ξένες δυνάμεις

Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότεροι ιστορικοί ερευνητές είναι βέβαιοι ότι ο Αλέξανδρος Σχινάς υπήρξε όργανο ξένων συμφερόντων που εξυπηρετούνταν εκείνη την περίοδο από τη δολοφονία του Έλληνα βασιλιά.

Ο στρατηγός Λεωνίδας Παρασκευόπουλος έγραψε στις «Αναμνήσεις» του ότι ο πρίγκιπας Νικόλαος (γιος του θύματος) του είχε πει ότι ήταν βέβαιος ότι η δολοφονία ήταν έργο ξένων δυνάμενων.

Το ίδιο ακριβώς είχε δηλώσει και ο πρωτοδίκης Βασίλειος Κανταρές – ο οποίος ήταν ο υπεύθυνος ανακριτής του Σχινά – στον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο:
«Ο δολοφόνος υπήρξεν όργανον ανθρώπων οι οποίοι ενήργουν προς εξυπηρέτησιν των συμφερόντων ξένης δυνάμεως».

… ΜΟΛΙΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΤΗΚΕΣ

“Ο Γιώργος Λάμπρος κάνει σίγουρα μία εντυπωσιακή είσοδο στο χώρο της αστυνομικής μυθοπλασίας, συνδιάζοντας αριστοτεχνικά σε αυτή τη συλλογή τις περισσότερες κατηγορίες της λογοτεχνίας μυστηρίου.”

Θεωρία 2^η: Ηθικοί αυτουργοί οι Βούλγαροι

Ήταν η εποχή που οι σχέσεις Ελλάδας και Βουλγαρίας ήταν τεταμένες (και τελικά οδήγησαν στον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο το 1913).

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία ο Σχινάς παρακινήθηκε από Βούλγαρους κομιτατζήδες, οι οποίοι εκτελούσαν εντολές της Σόφιας.
Η θεωρία ενισχύθηκε με τις τακτικές συναντήσεις που είχε εκείνη την περίοδο ο Γεώργιος Αʹ με τον Βούλγαρο συνταγματάρχη και κομιτατζή Τσιλιγκέρωφ.

Τα οφέλη άλλωστε της Βουλγαρίας από τη δολοφονία του Έλληνα βασιλιά ήταν μεγάλα. Η Βουλγαρία επιθυμούσε τη «Μεγάλη Βουλγαρία», όπως είχε οριστεί από τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878, η οποία όμως δεν είχε γίνει δεκτή από τις Μεγάλες δυνάμεις.
Η αναταραχή και η αστάθεια που θα προκαλούνταν στη Θεσσαλονίκη με τη δολοφονία του βασιλιά, θα την έφερνε ένα βήμα πιο κοντά στην εκπλήρωση των στόχων της.

Θεωρία 3^η: Ηθικοί αυτουργοί οι Σέρβοι

Η παρακρατική οργάνωση «Μαύρη Χείρα» που δρούσε και στη Θεσσαλονίκη, είχε σκοπό τη συνένωση των Σέρβων.
Η οργάνωση είχε ως κύριο χαρακτηριστικό τις πολιτικές δολοφονίες. Συνολικά αποδίδονται στη «Μαύρη Χείρα» τουλάχιστον 120 δολοφονίεςˑ ανάμεσα τους το βασιλικό ζεύγος της Σερβίας Αλέξανδρος και Δράγα.
Η δράση της αποτέλεσε αφορμή για το ξέσπασμα του ΑʹΠαγκοσμίου Πολέμου με τη δολοφονία του αρχιδούκα της Αυστρίας Φερδινάνδου και της κόμισας Σοφίας.
Κατηγορήθηκε ότι σχεδίαζε κι άλλες δολοφονίες μεταξύ των οποίων και του διάδοχου του Γεωργίου Αʹ, Κωνσταντίνου (news247.gr, 27.05.2014).

Θεωρία 4^η: Ο Σχινάς δεν ήταν ο δολοφόνος

Το 1924 κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με τίτλο: «Βενιζέλος, Στέμμα, Δημοκρατία». Σε αυτό το φυλλάδιο ο Κόκλης (πιθανώς πρόκειται για ψευδώνυμο) αναφέρει ότι πραγματικός δολοφόνος του βασιλιά ήταν ο Αυστριακός Αξιωματικός Schinazyi. (cognoscoteam.gr, 05.03.2022)

Ο Schinazyi εκείνη την εποχή υπηρετούσε σε ένα Αυστριακό πολεμικό πλοίο, που βρισκόταν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Αφού ο Schinazyi δολοφόνησε το βασιλιά ο ίδιος εξαφανίστηκε και στη θέση του συνέλαβαν τον Σχινά, ο οποίος απλώς «βρισκόταν τη λάθος στιγμή, στο λάθος μέρος». Ο Σχινάς, λόγω της ιδιαίτερης προβληματικής προσωπικότητάς του, δεν δυσκολεύτηκε να ομολογήσει.

Παραλλαγή αυτής της θεωρίας λέει ότι ο Schinazyi απλώς συνόδευε τον Σχινά ώστε να ολοκληρώσει την απόπειρα εάν ο Σχινάς αποτύχαινε.

Αξιοπερίεργη σε αυτή τη θεωρία είναι η ομοιότητα των δύο ονομάτων: Σχινάς – Σχινάζι (Schinazyi).

Γιατί όμως ο Schinazyi να θέλει τη δολοφονία του βασιλιά;

Θεωρία 5^η: Ηθικοί αυτουργοί οι Αυστριακοί ή οι Γερμανοί

Ο Γεώργιος Αʹ, υποστηριχτής του Ηνωμένου Βασιλείου, ακολουθούσε πολιτική αντίθετη από τα γερμανικά σχέδια στα Βαλκάνια. Σε αντίθεση με τον πατέρα του, ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, σύζυγος της Σοφίας και γαμπρός του κάιζερ Γουλιέλμου, υποστήριζε θερμά τους Γερμανούς.
Έτσι λοιπόν, οι Γερμανοί επιθυμούσαν να ανέβει ο Κωνσταντίνος στο θρόνο στη θέση του πατέρα του.

Αυτό αποδείχτηκε άλλωστε και από την ουδέτερη στάση του Κωνσταντίνου κατά τα πρώτα χρόνια του Αʹ Παγκοσμίου Πολέμου. Αντίδραση που οδήγησε τη χώρα το 1915-17 στον Εθνικό Διχασμό, την πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα του 20^ου αιώνα. (Όπου δημιουργήθηκε κράτος των Αθηνών, υπό τον Κωνσταντίνο και κράτος της Θεσσαλονίκης υπό τον Βενιζέλο).

Τελικά εκδιώχθηκε ο Κωνσταντίνος και η Ελλάδα μπήκε στον Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.

Το τραγούδι «Της Αμύνης τα παιδιά», του Σταύρου Ξαρχάκου, από την ταινία «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη, το 1983

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία – που είναι και η επικρατέστερη – Γερμανοί ή Αυστριακοί πράκτορες είχαν στρατολογήσει τον Σχινά.

Κάποιες πληροφορίες που ενίσχυαν αυτή τη θεωρία, μιλούσαν για ταξίδια του Σχινά στην Αυστρία και τη Γερμανία, ενώ σε ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη είχε συναντηθεί με το Γερμανό Πρέσβη. Το όπλο δε του εγκλήματος του το είχαν δώσει από το Αυστριακό προξενείο.

Ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, έγραψε:
«Μπορούμε να πούμε ότι το νήμα της σκοτεινής αυτής υποθέσεως κρατούσε κατά πάσαν πιθανότητα, αν μη βεβαιότητα, το Βερολίνο».

Σε ένα σημείο όμως πάσχει και αυτή η θεωρία: Μετά την νικηφόρα έκβαση του Αʹ Βαλκανικού Πολέμου ο Γεώργιος ο Αʹ θεώρησε ότι πλέον είχε καταξιωθεί στον ελληνικό λαό και ήταν η κατάλληλη στιγμή να αποσυρθεί και να παραχωρήσει τη θέση του στον Κωνσταντίνο. Συγκεκριμένα είχε δηλώσει ότι σκόπευε να παραιτηθεί το 1913 στην πρώτη επέτειο απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.

Αν και η δήλωση αυτή ήταν ανεπίσημη, τη γνώριζε όλος ο πολιτικός κόσμος, οπότε σίγουρα θα το γνώριζαν και οι ξένες δυνάμεις. Γιατί λοιπόν να δολοφονηθεί από τους Γερμανούς, όταν ούτως ή άλλους θα αποσύρονταν μετά από λίγους μήνες;

Θεωρία 6^η: Ηθικοί αυτουργοί οι Ρώσοι

Με αφορμή τις κρυφές συνομιλίες της βασίλισσας Όλγας με τον Σχινά και τη μετέπειτα σιωπή της βασίλισσας για το τι είχε ειπωθεί, δημιουργήθηκε η θεωρία ότι πίσω από τη δολοφονία του συζύγου της κρυβόταν η Αγία Πετρούπολη.
Όπως ήταν φυσικό, η Ρωσίδα βασίλισσα θα απέκρυπτε οποιαδήποτε στοιχεία κατηγορούσαν το λαό της. Άλλωστε, αμέσως μετά η ίδια μετέβη στη Ρωσία.

Ο ρόλος του Βενιζέλου

Μια ακόμη θεωρία που δημιουργήθηκε αναφέρει τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο ως υπεύθυνο που έκλεισε η υπόθεση τόσο γρήγορα και με τόσα κενά.
Σε μια τόσο δύσκολη εποχή για τη χώρα, θεώρησε ίσως καλύτερο να μην αποκαλύψει τον ρόλο των ξένων δυνάμεων στη δολοφονία.

Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο τύπος:
«Ο Βενιζέλος προτίμησε να κερδίσει την Θεσσαλονίκη και να χάσει ένα Βασιλιά».

Βασιλιάς Γεώργιος Αʹ VS Πρόεδρος John F. Kennedy

Πενήντα χρόνια μετά τη δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου Αʹ (1913 – 1963) δολοφονήθηκε στο Dallas ο Πρόεδρος των ΗΠΑ John F. Kennedy.

Και οι δύο ήταν πολιτικές δολοφονίες.
Και στις δύο περιπτώσεις, o δράστης ήταν ένα άτομο που αρχικά ειπώθηκε ότι έπραξε με προσωπικά κίνητρα.
Και στην περίπτωση του Kennedy, ο δράστης (Lee Harvey Oswald) έφυγε από τη ζωή πολύ γρήγορα (δολοφονήθηκε 2 ημέρες μετά τη σύλληψή του), πριν ολοκληρωθούν οι ακροαματικές διαδικασίες.
Και οι δύο υποθέσεις θεωρούνται ανεξιχνίαστες, με πολλές θεωρίες γύρω από τους πραγματικούς δράστες και τους ηθικούς αυτουργούς.

Η επίδραση της δολοφονίας στο ελληνικό κράτος

Η δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου Αʹ, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη μετέπειτα πολιτική ζωή της χώρας και είναι πολύ πιθανό, αν ζούσε, να μην είχαμε οδηγηθεί στον Εθνικό Διχασμό.

Ο οίκος του Γεωργίου Αʹ ήταν ο Βασιλικός Οίκος της Ελλάδας για 111 χρόνια, από το 1863 έως την αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με το δημοψήφισμα του 1974.

Ένα μακάβριο έκθεμα

Την εποχή που δεν υπήρχε το τεστ DNA, παράλληλα με το δακτυλικό αποτύπωμα οι Εγκληματολόγοι χρησιμοποιούσαν και το αποτύπωμα του αυτιού.

Σήμερα, το αυτί και το χέρι του δολοφόνου Αλέξανδρου Σχινά φυλάσσονται στο Εγκληματολογικό Μουσείο Αθηνών. Τα δύο αυτά μέλη διατηρούνται μέσα σε φορμόλη και είχαν σταλεί στην Αθήνα για ταυτοποίηση των δύο αποτυπωμάτων.

Ο Γεώργιος Αʹ στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο

Κινηματογράφος
«Ελευθέριος Βενιζέλος 1910 – 1927», (1980) του Παντελή Βούλγαρη. Στο ρόλο του Γεωργίου Αʹ ο Δημήτρης Μυράτ.

Τηλεόραση
Τηλεοπτική σειρά «Ακριβή μου Σοφία», (1990 – ΕΤ1). Στο ρόλο του Γεωργίου Αʹ ο Δημήτρης Μυράτ.
Τηλεοπτική σειρά «Τα Λαυρεωτικά – η μεγάλη απεργία», (1982 – ΕΡΤ). Στο ρόλο του Γεωργίου Αʹ ο Πάρις Κατσίβελος.
Αμερικανική μίνι σειρά «The First Olympics: Athens 1896», (1984). Στο ρόλο του Γεωργίου Αʹ ο Θόδωρος Έξαρχος.

Επίλογος

Μέχρι σήμερα το κίνητρο και οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας δεν έχουν αποδειχθεί. Αυτό καθιστά τη δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου Αʹ ίσως το πιο ανεξιχνίαστο έγκλημα της χώρας μας.

Σχόλιο: Ομολογώ ότι το συγκεκριμένο άρθρο με δυσκόλεψε πολύ. Πώς να περιγράψεις τόσα κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας μέσα σε όσο το δυνατόν λιγότερες γραμμές, προσπαθώντας ταυτόχρονα να μην πάρεις πολιτική θέση; Ελπίζω λοιπόν να με κρίνετε με επιείκεια…

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

Πηγές:

Ιστοσελίδες: news247.gr (27.05.2014), lifo.gr (17.03.2015), parallaximag.gr (16.11.2015), thessmemory.gr (06.03.2016), protothema.gr (12.08.2017), grland.info (05.03.2021), docuventa.gr (18.03.2021), empros.gr (28.07.2021), parallaximag.gr (21.02.2022), ethnos.gr (05.03.2022), cognoscoteam.gr (05.03.2022), newsbreak.gr (06.03.2022), eleftherostypos.gr (18.03.2022), el.wikipedia.org, greekroyalfamily.gr, papafio.gr, powerpolitics.eu, royalchronicles.gr, serresparatiritis.gr, thessalonikiartsandculture.gr,

ντοκιμαντέρ: «Μηχανή του χρόνου» (ΕΡΤ1), «Αληθινά Σενάρια» (ΕΤ3)

Βιβλία: «Εμπρός δια της λόγχης – Η μεγάλη εξόρμηση 1912- 1913», Σαραντόπουλος Φώτης (εκδόσεις ΝΙΔΑ), «Η Ελλάς κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους», Σαράντος Ι. Καργάκος (εκδόσεις ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ), «Η ζωή του Βασιλιά Γεωργίου των Ελληνων», Walter Christmas (εκδόσεις ΣΤΕΜΜΑ), «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού (1833-1949)», Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος (εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ), «Κληρονομική Μοναρχία»,  Δημήτρης Λιμνιάτης (εκδόσεις ΙΩΛΚΟΣ), «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδος», Γιάννης Κορδάτος (εκδόσεις 20^ος ΑΙΩΝΑΣ), «Οι βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913», Σόλων Ν. Γρηγοριάδης (εκδόσεις Δημοσιογραφικός Οργανισμός ΛΑΜΠΡΑΚΗ), «Οι Μεγάλες Πολιτικές Δολοφονίες στη Θεσσαλονίκη του 20ου αιώνα», Σπύρος Κουζινόπουλος (εκδόσεις IANOS), «Τοπωνύμια της Αθήνας, του Πειραιά και των Περιχώρων», Γιάννης Καιροφύλας (εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ)