Η Εγκληματολογική ορολογία σε αντίθεση με την ορολογία των ΜΜΕ

Δεν είναι λίγες οι φορές που διαπιστώνουμε ότι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα με λάθος τρόπους είτε από άγνοια είτε για λόγους καθαρά και μόνο εντυπωσιασμού. Μία από αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί και η λέξη «παιδοκτονία».
Παιδοκτονία, σύμφωνα με τα ελληνικά ΜΜΕ είναι η εγκληματική πράξη όπου ένας γονέας, πατέρας ή μητέρα, δολοφονεί το παιδί του.
Είναι όμως σωστή η χρήση αυτής της λέξης;

Τι είναι η «φιλοκτονία»

Στην διεθνές βιβλιογραφία, υπάρχουν συγκεκριμένες λέξεις που χρησιμοποιούνται κατά εγκληματική περίπτωση. Έτσι έχουμε:

Filicide (φιλοκτονία): όταν σκόπιμα ένας γονέας σκοτώνει το ίδιο του το παιδί. Η λέξη filicide προέρχεται από τις λατινικές λέξεις filius και filia («γιος» και «κόρη») και το επίθημα -cide, που σημαίνει σκοτώνει, δολοφονεί ή προκαλεί θάνατο. Η λέξη μπορεί να αναφέρεται τόσο στο έγκλημα όσο και στον δράστη του εγκλήματος.

Infanticide (βρεφοκτονία) αναφέρεται στην περίπτωση της φιλοκτονίας όπου το θύμα είναι βρέφος μέχρι 1 έτους.

Neonaticide (νεοκτονία) έχουμε όταν ο γονέας δολοφονεί το ίδιο του το παιδί κατά τις πρώτες 24 ώρες της ζωής του.

Παιδοκτονία-παιδί-με-σκυλάκι

Τι είναι η «παιδοκτονία» στην Ελλάδα

Το έγκλημα της παιδοκτονίας είναι πολύ συγκεκριμένο στην Ελλάδα και ορίζεται από το άρθρο 303 του Ποινικού Κώδικα.

Άρθρο 303 ΠΚ – παιδοκτονία

«Μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη διατάραξη του οργανισμού της από τον τοκετό, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών

Με άλλα λόγια, σύμφωνα με το Ποινικό Δίκαιο παιδοκτονία ονομάζουμε μόνο το έγκλημα όπου η μητέρα που βρίσκεται σε επιλόχεια κατάθλιψη, σκοτώνει με πρόθεση το παιδί της, κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό.

Η ποινή σε αυτή την περίπτωση, επειδή έχει το ελαφρυντικό της επιλόχειας κατάθλιψης, τιμωρείται μέχρι 10 χρόνια κάθειρξης.

Κάθε άλλη δολοφονία παιδιού από τον γονέα του, ορίζεται ως «ανθρωποκτονία» και η ποινή σε αυτή την περίπτωση μπορεί να φτάσει την ισόβια κάθειρξη.

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη

Πρόκειται για ένα είδος κλινικής κατάθλιψης που παρουσιάζεται συχνά σε μία γυναίκα αμέσως μετά τον τοκετό και μπορεί να κρατήσει από λίγες ώρες μέχρι πολλά χρόνια. Συνήθως όμως κρατάει γύρω στους 6 μήνες.

Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί χωρίς συγκεκριμένο λόγο και χωρίς να είναι απαραίτητη η παρουσία στρεσογόνων παραγόντων. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε επιλόχεια κατάθλιψη, όπως μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μια δύσκολη εγκυμοσύνη, μια δύσκολη γέννα, η κούραση, η πτώση των ορμονών, ένα ανήσυχο μωρό, η απότομη αλλαγή του τρόπου ζωής, οικονομικά προβλήματα, προβλήματα στη σχέση του ζευγαριού, κοκ.

Παιδοκτονία-μωρό-στο-καρότσι-με-λουλούδια

Πόσο συνηθισμένο και πόσο επικίνδυνο είναι το φαινόμενο της επιλόχειας κατάθλιψης

Το 80% των γυναικών παρουσιάζει μια ήπιας μορφής διαταραχής συμπεριφοράς μετά τον τοκετό. (επιλόχειος θλίψη).
Το 15% των γυναικών παρουσιάζει μια μεγάλη διαταραχή συμπεριφοράς μετά τον τοκετό (επιλόχειος κατάθλιψη).
Το 0,20% των γυναικών παρουσιάζει μια πάρα πολύ μεγάλη διαταραχή συμπεριφοράς μετά τον τοκετό (επιλόχεια ψύχωση).

Σε αυτή την περίπτωση η μητέρα εμφανίζει απότομες αλλαγές στη διάθεση της, απρόβλεπτη ή και επικίνδυνη συμπεριφορά, περίεργες πεποιθήσεις ή μπορεί μέχρι και να ακούει φωνές και σίγουρα απαιτείται άμεση ιατρική υποστήριξη και παρακολούθηση αφού κινδυνεύει να προκαλέσει κακό στον εαυτό της ή στο παιδί της.

Η επιλόχεια ψύχωση σχετίζεται με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή. Όμως, παρόλο που αρκετές γυναίκες υπομένουν κατάθλιψη για χρόνια πριν βιώσουν ένα ψυχωσικό επεισόδιο μετά τη γέννηση, κάποιες άλλες γυναίκες που το περνούν δεν έχουν προηγούμενο ιστορικό ψυχικής ασθένειας.

Τι ισχύει στο εξωτερικό για την παιδοκτονία

Ξεχωριστή νομοθεσία που να επιτρέπει πιο ήπιες ποινές σε περιπτώσεις παιδοκτονίας, δεν έχουν όλες οι χώρες. Ενδεικτικά, αντίστοιχη με τη δική μας νομοθεσία υπάρχει σε Βραζιλία, Κολομβία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Τουρκία.

Για παράδειγμα, ο νόμος βρεφοκτονίας του Ηνωμένου Βασιλείου (νόμος ενεργός από το 1938) περιορίζει την κατηγορία εναντίον της μητέρας μετά τον τοκετό σε ανθρωποκτονία από αμέλεια. Η δε ποινή που δίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις τις τελευταίες δεκαετίες είναι νοσοκομειακός περιορισμός με επίβλεψη για όχι περισσότερο από 3 χρόνια.

Αντίθετα, στις περισσότερες Πολιτείες των ΗΠΑ οι εισαγγελείς σπάνια αναγνωρίζουν την επιλόχεια ψύχωση ως νόμιμη ψυχική ασθένεια, οπότε και αντιμετωπίζουν την μητέρα χωρίς ψυχολογικά ελαφρυντικά και το έγκλημα της παιδοκτονίας τιμωρείται ως μια κανονική ανθρωποκτονία.

Παιδοκτονία-παιδάκι-με-καροτσάκι-και-κούκλα

Παιδοκτονίες στην Ελλάδα

Ενδεικτικά θα αναφέρουμε κάποια παραδείγματα παιδοκτονιών που έγιναν στη χώρα μας. Ωστόσο, αποφεύγουμε εσκεμμένα να δώσουμε τα πλήρη στοιχεία των μητέρων δραστών για να μην ενισχύσουμε κι εμείς τη στοχοποίηση τους.

Αύγουστος 2013

Θύμα: Βρέφος 3 μηνών
Δράστης: 31χρονη μητέρα
Περιοχή: Αλεποχώρι Αχαΐας

Μέθοδος: Το χτύπησε στο πρόσωπο και ύστερα το πέταξε με δύναμη στο χωρίς στρώμα ξύλινο κρεβάτι του με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά και να ξεψυχήσει την επόμενη ημέρα το πρωί. Στη συνέχεια η μητέρα «αποθήκευσε» το μωρό στην κατάψυξη του ψυγείου της. Όταν μετά από 5 ημέρες επέστρεψε στο σπίτι ο άντρας της που έλειπε σε δουλειά, εκείνη ψύχραιμα έβγαλε το μωρό από την κατάψυξη και το τοποθέτησε και πάλι στην κούνια του.

Αιτία, σύμφωνα με την ομολογία: Η μητέρα δήλωσε ότι δεν είχε πρόθεση να σκοτώσει το μωρό αλλά το χτύπησε επειδή την εκνεύρισε που δεν έτρωγε.

26 Φεβρουαρίου 2018

Θύμα: Νεογέννητο
Δράστης: 19χρονη μητέρα
Περιοχή: Πετρούπολη, Αττική

Μέθοδος: Έφραξε το στόμα του μωρού της με χαρτομάντηλα, προφανώς για να μην κλαίει. Κατόπιν τύλιξε τον λαιμό του με τον ομφάλιο λώρο κι ένα σχοινί. Στη συνέχεια, η μητέρα της (και γιαγιά του βρέφους) το έβαλε σε μία σακούλα και το πέταξε σε κάδο σκουπιδιών.

Αιτία, σύμφωνα με την ομολογία: Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Καταδίκη: Πρωτόδικα το Δικαστήριο καταδίκασε τη μητέρα με κάθειρξη 5 ετών για την παιδοκτονία αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα και το ελαφρυντικό της μετεφηβικής ηλικίας. Στη μητέρα της (γιαγιά) επιβλήθηκε κάθειρξη 12 ετών για συναυτουργία σε ανθρωποκτονία, χωρίς ελαφρυντικό. Το δικαστήριο έδωσε ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση τους και άφησε και τις δύο γυναίκες ελεύθερες μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης σε δεύτερο βαθμό.

Μάρτιος 2018

Θύμα: Νεογέννητο
Δράστης: 22χρονη μητέρα, σπουδάστρια ΤΕΙ
Περιοχή: Νέα Σμύρνη, Αττική

Μέθοδος: Γέννησε στην μπανιέρα του σπιτιού της και αφού έκοψε τον ομφάλιο λώρο, τύλιξε το βρέφος σε ένα σεντόνι και το πέταξε από το παράθυρο στον ακάλυπτο χώρο της πολυκατοικίας.

Αιτία, σύμφωνα με την ομολογία: Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

παιδοκτονία-φτερό-στην-ακροθαλασσιά

Πόσο δίκαια είναι η μειωμένη ποινή για τις παιδοκτόνους;

Συνήθως οι παιδοκτόνοι είναι νεαρές κοπέλες που ζουν μέσα σε έντονα οικογενειακά και κοινωνικά ταμπού. «Τι θα πει ο κόσμος;» είναι το μόνιμο άγχος της ίδιας της κοπέλας και της οικογένεια της, ερώτημα που ορίζει όλη την καθημερινότητά της και τον τρόπο ζωής της.

Οι κοπέλες αυτές προσπαθούν αρχικά να «ρίξουν» το παιδί και στη συνέχεια, αν δεν τα καταφέρουν, να κρύψουν την εγκυμοσύνη. Έτσι, όταν φτάνει η στιγμή που το νεογέννητο βγαίνει από μέσα τους, ο φόβος της κοινωνικής κατακραυγής ξεπερνάει την σύντομη μητρική αγάπη και το σκοτώνουν.

Το οξύμωρο αυτών των περιπτώσεων είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις πετυχαίνουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιθυμούν: Το φονικό αποκαλύπτεται και η γυναίκα στιγματίζεται ακόμη περισσότερο, πλέον ως παιδοκτόνος.

Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις παιδοκτονιών όπου δεν προϋπήρχε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και μοναδική αφορμή για τη δολοφονική πράξη αποτελεί η επιλόχεια ψύχωση, ο νόμος δυσκολεύεται να διαχωρίσει την ασθένεια από την πρόθεση.

Πώς αντιμετωπίζει η κοινή γνώμη την παιδοκτονία

«Σύγχρονη Μήδεια», «Μέγαιρα», «Τέρας», «Στυγνή δολοφόνος»… είναι κάποιες από τις λέξεις που συνοδεύουν το όνομα της παιδοκτόνου στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, τα άρθρα στα sites και στα τηλεοπτικά και διαδικτυακά κανάλια.

«Όλες οι γυναίκες που σκοτώνουν τα μωρά τους, παραβιάζουν αυτό που θεωρήθηκε ότι είναι ο νόμος της φύσης που ορίστηκε από τον Θεό. Οι γυναίκες που σκότωσαν τα παιδιά τους, λοιπόν, είναι εξ ορισμού αφύσικες και τερατώδεις» (Reece, 1991).

Σε τέτοιου είδους εγκλήματα, ο οργισμένος κόσμος βλέπει μπροστά του δολοφόνους μωρών κι όχι μια άρρωστη γυναίκα που χρειάζεται θεραπεία αντί για τιμωρία. Υποσυνείδητα, αισθάνεται προδομένος γιατί η συγκεκριμένη πράξη έρχεται σε αντίθεση με τα κοινωνικά στερεότυπα που πίστευε μέχρι τώρα όπου η μεγαλύτερη αγάπη όλων, η μητρική αγάπη, ήταν αδύνατον να οδηγήσει σε παιδοκτονία.

Λίγοι είναι αυτοί που θα προβληματιστούν να αναζητήσουν τις πιθανές κοινωνικές αιτίες που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα.

Λίγοι είναι αυτοί που θα δεχτούν να δώσουν το ελαφρυντικό της γυναικείας φύσης που πιθανόν να οδήγησε στην επιλόχειο κατάθλιψη.

Και ακόμα πιο λίγοι είναι εκείνοι που θα σκεφθούν ότι από μόνη της η πράξη αποτελεί μια ισόβια ψυχολογική τιμωρία για κάθε μάνα που έχει φτάσει στο σημείο να σκοτώσει το παιδί της και που οι Ερινύες, γεμάτες από τα συναισθήματα της απώλειας και της ενοχής, θα την κατατρώνε για την υπόλοιπη ζωή της.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

Διαβάστε επίσης:

Παιδοκτονία vs Ανθρωποκτονία, μέρος δεύτερο: Έλληνες γονείς που δολοφόνησαν τα παιδιά τους