η διαφορά μεταξύ του κατ’ εξακολούθηση δολοφόνου και του μαζικού δολοφόνου

Το κοινό, αλλά και τα Μέσα μαζικής επικοινωνίας, συχνά συγχέουν τους δύο αυτούς ορισμούς: την μαζική δολοφονία  με τη κατ’ εξακολούθηση δολοφονία.

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι και το 1974 ακόμη και η Ποινική Δικαιοσύνη χρησιμοποιούσε τον όρο «μαζική δολοφονία» αναφερόμενη και στους δύο τύπους πολλαπλών ανθρωποκτονιών.

Ορισμός του serial killer

Ο όρος «serial killer» θεωρείται ότι δόθηκε από τον πράκτορα και criminal profiler του FBI, Robert Ressler, o οποίος σε μια διάλεξη του στη Βρετανική Αστυνομική Ακαδημία στο Bramshill της Αγγλίας, το 1974, δήλωσε ότι κάποια κατά συρροή εγκλήματα που συζητούνταν στο συνέδριο, του θύμιζαν τον κινηματογραφικό όρο «serial adventures» που αναφερόταν σε ταινίες μικρού μήκους που παιζόντουσαν σε συνέχειες με τον Batman, τον Flash Gordon και τον Lone Ranger. (Και σήμερα ακόμη το είδος των μικρών ταινιών που παίζονται σε συνέχειες, το λέμε σήριαλ).

Οι συγκεκριμένες ταινίες που προβάλλονταν τα απογεύματα του Σαββάτου, είχαν φανατικό κοινό που περίμενε με μεγάλη αγωνία την επόμενη εβδομάδα να δει το νέο επεισόδιο, το οποίο, όπως πίστευαν, θα ήταν ακόμη καλύτερο από αυτό που είχαν μόλις δει. Ομοίως, ο Ressler θεωρούσε ότι το αποτέλεσμα κάθε δολοφονίας αυξάνει την ένταση και την επιθυμία ενός δολοφόνου να διαπράξει μια πιο τέλεια δολοφονία στο μέλλον. Έτσι, αντί να είναι ικανοποιημένος με τη δολοφονία που μόλις έκανε, ο σειριακός δολοφόνος επικεντρώνεται στον επόμενο φόνο του μπαίνοντας έτσι σε έναν ατελείωτο «σειριακό» κύκλο.

a-serial-killer-with-a-gun

Οι διαφορές μεταξύ serial killer και mass murderer

Σήμερα, αναγνωρίζεται ότι ο κατ’ εξακολούθηση φόνος και ο μαζικός φόνος είναι δύο πολύ διαφορετικοί τύποι εγκλήματος με πολύ διαφορετικά κίνητρα και στόχους εκ μέρους του δράστη.

Σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, εάν έχουμε κάποιο μεμονωμένο γεγονός όπου σε μια τοποθεσία κάποιος δολοφονεί τέσσερις ή περισσότερους ανθρώπους, τότε αυτός ονομάζεται mass murderer. Εάν, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, δολοφονήσει μόνο τρία άτομα, τότε θεωρείται απλά ανθρωποκτόνος.

Για να θεωρηθεί από την άλλη κάποιος serial killer, θα πρέπει να σκοτώνει σε μια σειρά από γεγονότα. Εδώ το βάπτισμα του serial killer το παίρνει μετά τον τρίτο του φόνο.

Ωστόσο, το 2005, το FBI μείωσε τον ελάχιστο αριθμό θυμάτων από τρία σε δύο στον ορισμό του για τη σειριακή δολοφονία. Όμως αυτό  θεωρήθηκε ότι το έκανε το FBI για να εξυπηρετήσει δικούς του σκοπούς, όπως για παράδειγμα για να αποκτήσει μεγαλύτερη ευελιξία και εύρος στον καθορισμό του πότε μια υπόθεση ανθρωποκτονίας θα φεύγει από τα χέρια της αστυνομίας και θα περνάει στην δικαιοδοσία του FBI.

Άλλο ένα στοιχείο όπου ξεχωρίζει τον serial killer με τον mass murderer είναι ότι στην περίπτωση του κατ’ εξακολούθηση δολοφόνου απαιτείται ένα χρονικό διάστημα μεταξύ των δολοφονιών. Αυτό το χρονικό διάστημα ονομάζεται «περίοδος ψύξης / αποφόρτισης» ή «περίοδος συναισθηματικής ψύξης / αποφόρτισης» («emotional cooling off period»).

Εκτός από τον τόπο και τον χρόνο των εγκλημάτων που διαφοροποιούν τις δύο αυτές κατηγορίες, υπάρχουν και κάποια άλλα χαρακτηριστικά, όπως:

  • Κίνητρα: Κατά κύριο λόγο, τα κίνητρα ενός serial killer είναι η διεστραμμένη σεξουαλική ικανοποίηση του. Στις περιπτώσεις των mass murderers από την άλλη, τα κίνητρα συνήθως είναι το μίσος, τα αντίποινα και η εκδίκηση ύστερα από μία έντονη ταπείνωση.
  • Μέθοδος των φόνων: Ο serial killer δίνει μεγάλη σημασία στο τελετουργικό του φόνου και τον ικανοποιεί να γίνεται αργά και βασανιστικά. Ο mass murderer απλώς σκοτώνει με τυφλή οργή όσο πιο γρήγορα μπορεί.
  • Τα θύματα α): Ο serial killer αφήνει πίσω του μόνο πτώματα, εκτός των περιπτώσεων λάθους. Ο mass murderer αδιαφορεί και αφήνει συχνά πολλούς τραυματίες.
  • Τα θύματα β): Ο serial killer τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζει τα θύματα του. Ο mass murderer γνωρίζει τα θύματα του και μπορεί να είναι από την οικογένεια του, τον εργασιακό του χώρο, το σχολείο του, κοκ. Σπανιότερα, τα θύματα στοχοθετούνται για έναν λόγο που έχει νόημα μόνο για τον δράστη.
  • Τα όπλα: Ο serial killer χρησιμοποιεί συνήθως «σαδιστικά» όπλα, όπως μαχαίρι, πνίχτη, κοκ, ούτως ώστε ο κάθε φόνος να γίνεται αργά και απολαυστικά για τον ίδιο.  Ο mass murder χρησιμοποιεί πυροβόλα όπλα, με στόχο να σκοτώσει όσο πιο πολλούς μπορεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.
  • Μετά τον φόνο: Μετά από τον κάθε φόνο, ο serial killer προσπαθεί να παραμείνει ζωντανός και να προετοιμάσει τον επόμενο του φόνο. Σε αντίθεση ο mass murderer τις περισσότερες φορές αδιαφορεί για τη ζωή του ακόμα και κατά τη διάρκεια των φόνων. Συχνά δε, επιθυμεί τον θάνατό του. Είτε με καθαρή αυτοκτονία, είτε με «αυτοκτονία από αστυνομικό» («suicide by cop»), όπου στην ουσία ο θύτης προκαλεί τον αστυνομικό να τον πυροβολήσει. 

Για αυτόν τον λόγο, ο serial killer παρομοιάζεται ως «κυνηγός / αρπακτικό» («predator»), ενώ ο mass murderer παρομοιάζεται ως «ανθρώπινη βόμβα» («human time bomb»).

Παρατηρήσεις

#1 Κατανοούμε λοιπόν ότι ο όρος serial killer θα πρέπει να ερμηνεύεται ως «κατ’ εξακολούθηση δολοφόνος». Ενώ ο όρος mass murderer  είναι στην πραγματικότητα  ο κατά συρροή δολοφόνος ή μαζικός δολοφόνος.

#2 Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε μείωση σε κατ’ εξακολούθηση δολοφονίες, ενώ μεγάλη αύξηση σε μαζικές δολοφονίες.

#3 Σύμφωνα με το Στατιστικό Γραφείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και το FBI, υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία δολοφόνων:
Spree killer, λέγεται ο δολοφόνος που σκοτώνει δύο ή περισσότερα θύματα σε σύντομο χρονικό διάστημα (έως 30 ημερών) και σε διαφορετικές τοποθεσίες.

Έτσι, αν οι φόνοι γίνονται το ίδιο χρονικό διάστημα, έχουμε mass murderer, εάν γίνονται εντός 30 ημερών έχουμε spree killer και αν γίνονται σε διάστημα μεγαλύτερο των 30 ημερών έχουμε serial killer.

O John Douglas συνταξιούχος πλέον ειδικός πράκτορας του FBI, έγραψε ακόμη μία διαφορά:
Η ταυτότητα ενός serial killer  είναι άγνωστη μέχρι σχεδόν την σύλληψη του. Η ταυτότητα ενός mass murderer αποκαλύπτεται μόνο αφού διαπράξει το έγκλημα. Ενώ η ταυτότητα ενός spree killer γίνεται γνωστή συνήθως μετά το πρώτο έγκλημα και όσο το επόμενο είναι σε εξέλιξη.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί εγκληματολόγοι δεν αποδέχονται τον spree killer ως μία ξεχωριστή κατηγορία και τον εντάσσουν – ανάλογα – σε μία από τις δύο άλλες.

Ας δούμε όμως και μερικά παραδείγματα που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα την διαφορά:

a-serial-killer-ready-to-kill

Διάσημοι Serial Killers

Gilles De Rais (1404-1440)
Ένας από τους πλουσιότερους άντρες στη Γαλλία, ο ιππότης και βαρόνος Ράις ήταν διοικητής του γαλλικού στρατού και πολέμησε δίπλα στην Joan of Ark ενάντια στους Άγγλους. Το 1434 αποσύρθηκε από την στρατιωτική ζωή και ασχολήθηκε με τον αποκρυφισμό. Κατηγορήθηκε ότι βίασε, βασανίστηκε και δολοφόνησε μεταξύ 80 και 200 ανήλικων παιδιών, κυρίως αγοριών. Καταδικάστηκε σε θάνατο και απαγχονίστηκε στη Νάντη στις 26 Οκτωβρίου 1440.

Πολλά χρόνια αργότερα η ενοχή του Rais αμφισβητείται. Τα αντεπιχειρήματα βασίζονται στις θεωρίες ότι είτε ο ίδιος έπεσε θύμα εκκλησιαστικής συνωμοσίας από την Καθολική Εκκλησία λόγω της σχέσης του με τον αποκρυφισμό, είτε ότι κατηγορήθηκε από το Γαλλικό κράτος ώστε ισχυροί αντίπαλοί του να δημεύσουν την περιουσία του.

Elisabeth Bathory («The Bloody Lady») (1560-1614)
Η Elizabeth Bathory de Ecsed, ήταν κόμισσα της Ουγγαρίας με μεγάλη εδαφική περιουσία. Κατηγορήθηκε ότι βασάνισε και σκότωσε μεταξύ 20 και 650 νεαρά κορίτσια, ενώ της άρεσε να κάνει μπάνιο μέσα στο αίμα των θυμάτων της. Λέγεται ότι έπασχε από ψυχωτικές ασθένειες αλλά και από σιδηροπενική αναιμία, με αποτέλεσμα να πίνει το αίμα των θυμάτων της ως πηγή σιδήρου.

Λόγω της θέσης της και για να μην πληγεί η τάξη των ευγενών, ποτέ της δεν πέρασε από δίκη αλλά πέθανε έγκλειστη στο κάστρο της το 1914.
Πολλοί νεότεροι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η Bathory έπεσε θύμα πολιτικής συνωμοσίας.

Mary Ann Cotton (1832-1873)
Η Αγγλίδα νοικοκυρά κατηγορήθηκε ότι δολοφόνησε τρεις συζύγους και κάποιους εραστές για να εισπράττει κάθε φορά τα χρήματα από τις ασφάλειες τους και τις περιουσίες του. Συνολικά λέγεται ότι δολοφόνησε 21 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων από τα παιδιά της. Η μέθοδο που κυρίως χρησιμοποιούσε ήταν η δηλητηρίαση με αρσενικό.
Η Mary Ann Cotton απαγχονίσθηκε στις 24 Μαρτίου 1873.

Luis Garavito (1957-)
Ο Κολομβιανός γνωστός ως «La Bestia» («The Beast», «Το κτήνος»), κατά τη σύλληψή του το 1999 ομολόγησε τον βιασμό, τα βασανιστήρια και τη δολοφονία 138 νεαρών αγοριών και εφήβων. Τελικά κατηγορήθηκε για 300 δολοφονίες και καταδικάστηκε σε 1853 χρόνια φυλάκισης. Ποινή όμως που μειώθηκε σε 22 χρόνια, όταν άρχισε να οδηγεί την αστυνομία στα σημεία που βρισκόντουσαν πολλά από τα πτώματά του.

a-beheaded-doll

Διάσημοι Mass Murderers

Patrick Sherrill (1941-1986)
Το έγκλημα έγινε στην Οκλαχόμα στις 20 Αυγούστου 1986. Ο Patrick ένας δυσαρεστημένος ταχυδρομικός υπάλληλος, μπήκε στο ταχυδρομείο στο Edmond, και μέσα σε 15 λεπτά σκότωσε 14 και τραυμάτισε άλλους 6 συναδέλφους του πριν στο τέλος πυροβολήσει τον εαυτό του στο μέτωπο και αυτοκτονήσει.

Jack Gilbert Graham (1932-1957)
Την 1η Νοεμβρίου 1955, ο Jack Gilbert Graham έβαλε τη μητέρα του στην πτήση 629 της United Airlines με προορισμό από το Ντένβερ προς το Πόρτλαντ. Μέσα στη βαλίτσα της όμως είχε βάλει μια βόμβα δυναμίτη με στόχο να την δολοφονήσει και να εισπράξει τα χρήματα της ασφάλισης ζωής της. Η βόμβα εξερράγη στον αέρα, σκοτώνοντας και τους 44 επιβάτες του αεροπλάνου.

Στον γιατρό ψυχίατρο της φυλακής ο Graham δήλωσε: «Γνώριζα ότι στο αεροπλάνο υπήρχαν γύρω στα 50 άτομα. Αλλά και 1000 να ήταν δεν θα άλλαζε τίποτε. Όταν έχει έρθει η ώρα τους, κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι για αυτό.»
Καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε σε θάλαμο αερίων στις 11 Ιανουαρίου 1957.

Στην κατηγορία των mass murderers μπορούμε να προσθέσουμε οποιαδήποτε σκόπιμη ομαδική δολοφονία μεγάλου αριθμού ανθρώπων, ακόμη κι αν πρόκειται για πολιτικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Ορισμένες από αυτές τις μαζικές δολοφονίες έχουν καθοριστεί ως πράξεις γενοκτονίας και άλλες ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ή το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC).

Έτσι, μπορούμε να προσθέσουμε στη λίστα των mass murderers, την top δεκάδα των ηγετών που εξαιτίας τους είχαμε ομαδικούς θανάτους. Η λίστα είναι με σειρά αριθμού θυμάτων:

Το TOP 10 των mass murderers

Mao Zedong (Μάο Τσε Τουνγκ)
Ο ηγέτης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας από το 1949 εώς το 1976. Θεωρείται άμεσα υπεύθυνος για τη δολοφονία 70 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Genghis Khan (Τζέκινς Χαν)
Το 1206 ένωσε τις νομαδικές φυλές σε μία μογγολική φυλή. Θεωρείται υπεύθυνος για τη δολοφονία 40 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Chiang Kai-Shek (Τσιάνγκ Κάι-Σεκ)
Στρατιωτικός ηγέτης του κινεζικού εθνικιστικού κόμματος που ξεκίνησε τον εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Μάο Τσε Τουνγκ. Θεωρείται υπεύθυνος για τη δολοφονία 18,5 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Adolf Hitler (Αδόλφος Χίτλερ)
Ο Γερμανός ναζιστής ηγέτης θεωρείται υπεύθυνος για 13,6 εκατομμύρια νεκρούς κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου.

King Leopold II (Βασιλιάς Λεοπόλντ ο 2ος)
Αν και στο Βέλγιο θεωρείται ως σωτήρας του κράτους, έγινε γνωστός για τη σφαγή 13 εκατομμυρίων Αφρικανών.

Hirohito (Χιροχίτο)
Ήταν ο 124ος αυτοκράτορας της Ιαπωνίας και τον έλεγαν «ο διάβολος του Β Παγκοσμίου Πολέμου». Θεωρείται υπεύθυνος για τη δολοφονία 10 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Joseph Stalin (Ιωσήφ Στάλιν)
Από τους πιο αδίστακτους δικτάτορες της Σοβιετικής Ένωσης, θεωρείται υπεύθυνος για τη δολοφονία 2 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ismail Enver Pasha and Young Turks (Ισμαήλ Ενβέρ Πασάς και ΝεόΤουρκοι)
Ο Ισμαήλ Ενβέρ ηγήθηκε του κινήματος των Νεότουρκων που το 1908 ξεκίνησαν την εθνοκάθαρση. Θεωρούνται υπεύθυνοι για το θάνατο 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων, 300.000 Ασσύριων και 750.000 Ελλήνων.

Idi Amin (Ίντι Αμίν)
Υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Ουγκάντα από το 1971 εώς το 1979. Έγινε γνωστός ως «ο χασάπης της Ουγκάντα», μιας και θεωρείται υπεύθυνος για την σφαγή 500.000 ανθρώπων.

Benito Mussolini (Μπενίτο Μουσολίνι)
Κυβερνήτης της Ιταλίας από το 1925 έως το 1945, θεωρείται υπεύθυνος για τη δολοφονία 400.000 ανθρώπων.

Έλληνες serial killers και mass murderers

Όπως είναι φυσικό, και στην δική μας χώρα έχουμε και από τις δύο κατηγορίες δολοφόνων. Ενδεικτικά:
Serial killer, θα μπορούσαμε να πούμε τον Κυριάκο Παπαχρόνη, τον Αντώνη Δαγκλή, και τον Δημήτρη Βακρινό.
Mass murderer, θα λέγαμε τον Βασίλη Λυμπέρη, τον Διονύση Φούκα, και τον Θεόφιλο Σεχίδη.

Για όλους αυτούς θα μιλήσουμε σε επόμενα άρθρα. Επίσης σε επόμενα άρθρα θα αναπτύξουμε ξεχωριστά τις δύο αυτές κατηγορίες των serial killers και των mass murderers.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ