ΦΑΚΕΛΟΣ: Οι φυλακές στην Ελλάδα

Μέρος δεύτερο: Αγροτικές φυλακές, Γυναικείες φυλακές, φυλακές Ανηλίκων και οι trans κρατούμενοι

Οι Αγροτικές φυλακές

Αγροτικές φυλακές (ή «Ανοικτού Τύπου Καταστήματα Κράτησης») είναι τα καταστήματα κράτησης όπου οι κρατούμενοι απασχολούνται με αγροτικές εργασίες.

Νομοθεσία

Σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στο παρελθόν, όπου η εργασία των κρατουμένων είχε τιμωρητικό χαρακτήρα, στο σύγχρονο γίγνεσθαι η εργασία των κρατουμένων γίνεται κατόπιν οικειοθελούς αιτήματός τους και αποτελεί μέσο ευεργετικού υπολογισμού της ποινής τους. (άρ. 40 Σωφρονιστικός Κώδικας: «Οργάνωση εργασίας και απασχόλησης έξω από το κατάστημα»).

Η ιστορία των αγροτικών φυλακών στην Ελλάδα

Ο θεσμός των αγροτικών φυλακών στην Ελλάδα θεσπίστηκε το 1926 και το 1930, λειτούργησε η πρώτη Αγροτική Φυλακή στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής. Ο πρώτος πληθυσμός της φυλακής ήταν 40 κρατούμενοι και 25 φύλακες. Ωστόσο, το 90% των κρατουμένων και το 12% του προσωπικού, προσβλήθηκαν από ελονοσία!

Σήμερα, αγροτικές φυλακές λειτουργούν στην Αγιά (Κρήτη), στην Κασσάνδρα (Χαλκιδική), στην Τίρυνθα (Αργολίδα) και εν μέρει στον Κορυδαλλό (όπου υφίσταται η Κεντρική Αποθήκη Υλικού Φυλακών). Στην Κασσαβέτεια (Μαγνησία) λειτουργούν οι Αγροτικές φυλακές Νέων ενώ στον Ελαιώνα (Θήβα) οι αγροτικές φυλακές γυναικών.

Σε τι διαφέρουν οι Αγροτικές από τις υπόλοιπες φυλακές

Οι συγκεκριμένου τύπου φυλακές ξεκινούν την λειτουργία τους από την ανατολή του ηλίου και σταματούν κατά τη δύση, πάντοτε κάτω από την «χαλαρή» επίβλεψη των δεσμοφυλάκων.
Σημείωση: Συχνά αυτόν τον ρόλο παίρνουν οι λεγόμενοι «λογοτιμήτες» οι οποίοι είναι συνήθως βαρυποινίτες που έχουν εκτίσει μεγάλο μέρος της ποινής τους κι έχουν δείξει καλή διαγωγή.

Τα συγκεκριμένα ιδρύματα προσφέρουν από την μία στο κράτος μια οικονομική ενίσχυση, από την άλλη στον κρατούμενο μια απασχόληση, εκμάθηση μίας εργασίας, επαφή με τη φύση, κοινωνικοποίηση, βοήθεια στην επανένταξη του στην κοινωνία.

Ένα ακόμη σημαντικό όφελος για τον κρατούμενο σε αγροτική φυλακή είναι η μείωση της ποινής του, αφού μία ημέρα σε αγροτική φυλακή μετριέται ως τρεις ημέρες της επιβληθείσας ποινής.

Προϋποθέσεις για να μεταβεί ένας κρατούμενος σε αγροτικές φυλακές

Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία του 2020, (ΦΕΚ 247/ 11-12-2020), για να μεταβεί ένας κρατούμενος στις αγροτικές φυλακές πρέπει:

Να έχει εκτίσει μεγάλο μέρος της ποινής του:
α) Το 1/10 της ποινής του, εάν του έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης μέχρι 5 έτη.
β) Το 1/5 της ποινής του, εάν του έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης ή κάθειρξης μέχρι 10 έτη.
γ) Τα 3/10 της ποινής του, εάν του έχει επιβληθεί ποινή κάθειρξης μεγαλύτερη από 10 έτη.
δ) Τουλάχιστον 10 έτη, εάν του έχει επιβληθεί ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Εξαιρούνται του δικαιώματος της μεταγωγής σε αγροτικές φυλακές:
α) Όσοι έχουν χάσει το δικαίωμα λήψης τακτικής άδειας.
β) Όσοι έχουν καταδικαστεί για τρομοκρατία.

Η «έγκριση» του αιτήματος για μεταγωγή σε αγροτική φυλακή αποτελεί μιας μορφής επιβράβευση για τον κρατούμενο.

Οι «άδειες» Αγροτικές φυλακές

Σύμφωνα με στοιχεία του 2021 μετά την αυστηροποίηση του νόμου Ν.4760/2020 οι Αγροτικές φυλακές σταδιακά ξεμένουν από κρατούμενους. Συγκεκριμένα, παρόλο τον συνωστισμό στις κλειστές φυλακές, από τη συνολική χωρητικότητα των τεσσάρων Αγροτικών φυλακών των 999 θέσεων, κρατούνται μόλις 358 κρατούμενοι. (Πηγή: www.parallaximag.gr)   

Οι Αγροτικές φυλακές γυναικών

Το 1953 επιχειρήθηκε η δημιουργία αγροτικών φυλακών για γυναίκες, στη Ρόδο. Το κατάστημα λειτούργησε πιλοτικά με 20 κρατούμενες, αλλά τελικά έκλεισε μόλις ένα χρόνο μετά.

Αφορμή ήταν ότι η Πολιτεία έδωσε έμφαση στην εργασία των γυναικών σε κλειστού τύπου φυλακές όπου απασχολούνταν κυρίως με ράψιμο, πλέξιμο και γενικότερα παραγωγή ενδυμάτων. Τα στερεότυπα ανάμεσα στους ρόλους και αντίστοιχα τις εργασίες των δύο φύλων, είχαν ριζωθεί βαθιά για πολλά χρόνια. Χρειάστηκε να περάσουν 64 χρόνια μέχρι η Πολιτεία να αναγνωρίσει ότι η κρατούμενη γυναίκα δεν είναι ικανή μόνο για «οικιακές» εργασίες.

Στις 18 Οκτωβρίου 2017 εγκαινιάστηκε η πρώτη αγροτική φυλακή γυναικών στην Ελλάδα, στον Ελαιώνα Θηβών, δυναμικότητας 30 τροφίμων.

Οι Γυναικείες φυλακές

Οι γυναίκες αποτελούν μια μικρή μειονότητα στα σωφρονιστικά καταστήματα. Με βάση τον υπολογιζόμενο πληθυσμό της Ελλάδος την 1.1.2014, ο δείκτης των γυναικών κρατουμένων ανέρχεται σε 10 κρατούμενες ανά 100.000 του γυναικείου πληθυσμού, ενώ ο αντίστοιχος των ανδρών σε 204 κρατούμενους ανά 100.000 του ανδρικού πληθυσμού.

Ο σχετικά μικρός αριθμός των γυναικών κρατουμένων, έχει ως αποτέλεσμα και των μικρό αριθμό των γυναικείων φυλακών.

Έτσι, πολύ συχνά, οι γυναίκες κρατούνται σε Σωφρονιστικά Ιδρύματα που βρίσκονται πολύ μακριά από τον τόπο κατοικία τους και τις οικογένειες τους. Αυτό δυσκολεύει τις επαφές με την οικογένεια (μέσω επισκεπτηρίου ή αδειών), γεγονός που εμποδίζει τη διατήρηση και ανάπτυξη των οικογενειακών σχέσεων και δεσμών.

Οι μητέρες κρατούμενες

Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, προβλέπει αυτές τις περιπτώσεις μειώνοντας σε κάποιο βαθμό το πρόβλημα αλλά χωρίς να το εξαλείφει. Συγκεκριμένα:

Γυναίκες έγκυες → Παίρνει παράταση η κράτηση τους, εκτός από ακραίες εξαιρετικές περιπτώσεις.
Γυναίκες που βρίσκονται στους 2 τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης τους ή μόλις έχουν γεννήσει → παίρνει παράταση η κράτησή τους μέχρι το νεογέννητο να γίνει 3 μηνών. (άρ. 556 περ. α’ ΚΠΔ)
Γυναίκες που έχουν παιδιά μέχρι 3 ετών → Προβλέπεται ειδικός χώρος στο κατάστημα κράτησης όπου μπορούν να μένουν μαζί.
Γυναίκες με παιδιά άνω των 3 ετών → Προβλέπεται η εισαγωγή των παιδιών σε ιδρύματα παιδικής μέριμνας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, εφόσον φυσικά δεν υπάρχει το κατάλληλο συγγενικό περιβάλλον. (άρ. 13 παρ. 3 ΣΚ)

Σε κάθε περίπτωση, το κράτος οφείλει να επιτρέπει όσο συχνότερα γίνεται την επαφή μητέρας και παιδιών, όχι μόνο για το καλό της μητέρας αλλά κυρίως για το ίδιο το παιδί.

Κρατούμενες και φεμινισμός

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Sabrina Mahtani, δικηγόρο και ιδρύτρια της οργάνωσης «Women Beyond Walls» (WBW), περισσότερες από το 70% των οργανώσεων που εργάζονται με κρατούμενες, δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει καμία χρηματοδότηση από φεμινιστικά κινήματα.

«Φαίνεται πως το παγκόσμιο φεμινιστικό κίνημα αδιαφορεί για τις γυναίκες που βρίσκονται στη φυλακή», δηλώνει η Mahtani. 

Το μαρτύριο των φυλομεταβατικών (trans) και των μη δυαδικών κρατούμενων

«Απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου ή γενετήσιου προσανατολισμού» (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 21)

Ένα ακόμη ζήτημα που χρειάζεται λύση, είναι το θέμα των τρανς κρατουμένων. Θύματα νομικής ασάφειας, τα τρανς άτομα εκτίουν πολύ σκληρότερη ποινή από τους υπόλοιπους κρατούμενους.

Που κρατούνται οι τρανς κρατούμενοι

Μέχρι πρότινος οι τρανς γυναίκες πήγαιναν αποκλειστικά σε αντρικές φυλακές. Σε αρκετές χώρες πλέον η επιλογή της κράτησης σε γυναικείο ίδρυμα γίνεται μόνο εάν η τρανς κρατούμενη έχει γυναικεία ταυτότητα ή έχει κάνει εγχείρηση αλλαγής φύλου. Σε άλλες χώρες πάλι, πρέπει να συντρέχουν και οι δύο συνθήκες (ταυτότητα ΚΑΙ αλλαγή φύλου) για να μεταφερθεί ένα τέτοιο άτομο σε γυναικείες φυλακές.

Στην Ελλάδα, μόλις πρόσφατα μεταφέρθηκαν 4 τρανς κρατούμενες σε γυναικείες φυλακές. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις τα συγκεκριμένα άτομα «για την ασφάλεια τους» (!) εκτίουν την ποινή τους είτε σε κελιά απομόνωσης (λες και το φύλο τους αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα) είτε σε πτέρυγες όπου κρατούνται καταδικασμένοι για σεξουαλικά αδικήματα (λες και το φύλο τους αποτελεί σεξουαλικό αδίκημα).

Η προκατάληψη για τους τρανς κρατούμενους

Δυστυχώς η προκατάληψη για αυτά τα άτομα ξεκινάει από την σύλληψη τους από την αστυνομία, συνεχίζεται κατά την δίκη τους από το Δικαστικό Σώμα και δεν σταματάει κατά την φυλάκιση τους, ούτε από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους αλλά ούτε και από τους άλλους κρατούμενους.

Οι σκληρές συνθήκες κράτησης για τα τρανς άτομα

Οι τρανσφοβικές επιθέσεις, ψυχολογικές και σωματικές, αποτελούν ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στις αντρικές φυλακές.
Μελέτη του αμερικάνικου υπουργείου Δικαιοσύνης του 2012, έδειξε ότι το 33,2% των τρανς κρατούμενων είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά. Όταν, το ποσοστό σεξουαλικής κακοποίησης στο σύνολο των κρατουμένων ήταν μόλις 4%. (πηγή: https://t-zine.gr/)

Επιπλέον, στις περισσότερες περιπτώσεις, με τον εγκλεισμό ενός τρανς ατόμου σε φυλακή, σταματάει απότομα και η απαραίτητη ορμονοληψία του. Έτσι δημιουργούνται σοβαρά και επικίνδυνα θέματα υγείας.

«Με έβριζαν, με φώναζαν πούστη, με βίαζαν», δήλωσε μία τρανς γυναίκα που είχε ήταν κρατούμενη για 2 χρόνια.

«Μου είπαν ότι αν θέλω να πάω σε γυναικείες φυλακές, δεν έχω παρά να κόψω μόνη μου το πέος μου», δήλωσε μια άλλη.

Οι φυλακές Ανηλίκων

ή, πιο ευγενικά: «Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων» (ΕΚΚΝ)

Ποια είναι τα Καταστήματα

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα λειτουργούν τα παρακάτω Ειδικά Καταστήματα Κράτησης Νέων:

Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα.
Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Βόλου.
Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Κορίνθου.
Αγροτικό Σωφρονιστικό Κατάστημα Ανηλίκων Κασσαβετείας.
Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Κασσαβετείας.
Τμήμα Κράτησης Νέων στη Δικαστική Φυλακή Θεσσαλονίκης.
Τμήμα Κράτησης Νέων (κοριτσιών) στην Κεντρική Φυλακή Γυναικών Κορυδαλλού.

Τι ισχύει για τους ανήλικους παραβάτες του νόμου

Σύμφωνα με το νόμο του 2020 (Ν.4689/2020):

# Παραβάτες παιδιά μέχρι 12 ετών, παραμένουν ατιμώρητα.
# Σε παραβάτες από 12 ετών (κλεισμένα) έως 15 ετών, επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.
# Σε παραβάτες από 15 ετών (κλεισμένα) έως 18 ετών εκτός των αναμορφωτικών ή θεραπευτικών μέτρων, εάν ο ανήλικος τελέσει κακούργημα, μπορεί να του επιβληθεί και περιορισμός σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων.

Ποιοι νέοι καταλήγουν σε φυλακές Ανηλίκων

Άρ. 127 ΣΚ: «Περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων επιβάλλεται μόνο σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το 15^ο έτος της ηλικίας τους, εφόσον η πράξη τους, αν την τελούσε ενήλικος θα ήταν κακούργημα και εμπεριέχει στοιχεία βίας, στρέφεται κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας ή τελείται κατ’ επάγγελμα ή κατ’ εξακολούθηση.»

Σε πολλές περιπτώσεις σε ένα ΕΚΚΝ παραμένουν κρατούμενοι ηλικίας μέχρι 21 ετών, με το ελαφρυντικό της πρώτης μετεφηβικής ηλικίας.

Άρ. 54 ΠΚ: «Η διάρκεια του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων δεν υπερβαίνει τα 5 έτη ούτε είναι μικρότερη από 6 μήνες, αν για την πράξη που τελέστηκε ο νόμος απειλεί κάθειρξη μέχρι 10 έτη.
Αν η απειλούμενη ποινή είναι ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη μεγαλύτερη των 10 ετών, η διάρκεια του περιορισμού σε Ειδικό Κατάστημα κράτησης νέων δεν υπερβαίνει τα 10 έτη ούτε είναι μικρότερη από 2.»

Το προφίλ του ανήλικου παραβάτη

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων (ΥΕΑ), οι ανήλικοι δράστες συνήθως είναι:

Αγόρια, ηλικίας 13-17 ετών, που προέρχονται από την μικροαστική τάξη που συχνά φτάνει στα όρια της φτώχειας, με πολλά ενδοοικογενειακά προβλήματα και ταραγμένες οικογενειακές σχέσεις. Κάποιοι από αυτούς έχουν εγκαταλείψει το σχολείο για να εργαστούν, ενώ όσοι εξακολουθούν να το παρακολουθούν είναι χαμηλής επίδοσης και σίγουρα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου.
Το 61% έχουν δοκιμάσει ναρκωτικά πριν από τον εγκλεισμό τους ενώ το 37% κάνουν συχνή χρήση.

Η πλειοψηφία των γονέων αυτών των παιδιών είναι αγράμματοι είτε στην καλύτερη περίπτωση χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Ως επί το πλείστον εργάζονται ως τεχνίτες ή εργάτες σε βιοτεχνίες, οικοδομές, καθαρισμούς, κοκ. Σε ποσοστό 39%, ο ένας από τους δύο γονείς έχει φύγει από το σπίτι ή και από τη ζωή. Το 40% είναι αλλοδαποί. 

Η παραβατικότητα των ανηλίκων, με νούμερα

Σύμφωνα με την ΥΕΑ (Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων), την περίοδο Σεπτέμβριος 2013 με Σεπτέμβριο 2014, νέοι που δεν είχαν συμπληρώσει το 18^ο έτος τους, καταδικάστηκαν:

Από το Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων Αθηνών
Συνολικά, 202 αγόρια και 9 κορίτσια. Συγκεκριμένα:
73 παιδιά, ελληνικής καταγωγής.
28 παιδιά, Ρομά ελληνικής καταγωγής.
49 παιδία, αλβανικής καταγωγής.
61 παιδιά, άλλης καταγωγής.

Από τις υποθέσεις:
4 αφορούσαν ανθρωποκτονία από πρόθεση.
11 αφορούσαν απόπειρα ανθρωποκτονίας.
204 αφορούσαν ληστεία και απόπειρα ληστείας.
63 αφορούσαν ναρκωτικά (παραγωγή, κατοχή, διακίνηση, πώληση).
5 αφορούσαν βιασμό.
3 αφορούσαν αρπαγή ανηλίκου.

Από το Μονομελές Δικαστήριο Ανηλίκων Αθηνών
Συνολικά, 950 αγόρια και 83 κορίτσια. Συγκεκριμένα:
569 παιδιά, ελληνικής καταγωγής.
151 παιδιά, Ρομά ελληνικής καταγωγής.
178 παιδιά, αλβανικής καταγωγής.
25 παιδιά, πακιστανικής καταγωγής.
17 παιδιά, γεωργιανής καταγωγής.
16 παιδιά, αλγερινής καταγωγής.
15 παιδιά, ρουμάνικης καταγωγής.
62 παιδιά, άλλης καταγωγής.

Από τις υποθέσεις:
315 αφορούσαν κλοπές.
284 αφορούσαν παραβάσεις του ΚΟΚ.
77 αφορούσαν ναρκωτικά προς ιδία χρήση.
44 αφορούσαν απλή σωματική βλάβη.
11 αφορούσαν βία σε αθλητικούς χώρους.
1 αφορούσε ανθρωποκτονία από αμέλεια.
(Πηγή: https://www.athensvoice.gr)

Το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνας (ΕΚΚΝΑ)

Το ΕΚΚΝΑ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1998 όταν μεταφέρθηκαν εκεί οι φυλακές Ανηλίκων Κορυδαλλού.
Παρότι «φυλακές Ανηλίκων», πλέον στους χώρους του κρατούνται νέοι από 18 έως 21 ετών. Οι τελευταίοι ανήλικοι μεταφέρθηκαν το 2014 στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Κορίνθου.

Εκπαίδευση των κρατουμένων σε ΕΚΚΝ

«Η εκπαίδευση στις φυλακές είναι ένα μέσο αποκατάστασης και ανακατεύθυνσης. Αν αφεθεί κάποιος κρατούμενος να έχει τα ίδια προσόντα και τις ίδιες δεξιότητες με αυτά που είχε όταν μπήκε στη φυλακή, τότε το πιο πιθανό είναι να ασχοληθεί στο μέλλον με τις ίδιες δραστηριότητες που έκανε και πριν και τον οδήγησαν στη φυλακή» (Νίκος Αρμένης, Προϊστάμενος 2^ου Δημοτικού Σχολείου ΕΚΚΝΑ).

Ένα ΕΚΚΝ παρέχει στους κρατούμενους:
Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Πιστοποίηση επαγγελματικής επάρκειας.
Διπλώματα παρακολούθησης Τεχνικών Εργαστηρίων (π.χ. Μηχανολογία αυτοκινήτου, κ.ά.).
Διπλώματα ΔΙΕΚ (π.χ. Μάγειρας, κ.ά.).
Καλλιτεχνική διαπαιδαγώγηση αλλά και εκπαίδευση (θέατρο, μουσική, ζωγραφική).

Σκοπός των Ειδικών Καταστημάτων Κράτησης Νέων

Η επίσημη ιστοσελίδα του ΕΚΚΝΑ (http://www.ekkna.net/) αναφέρει ότι:

«Πρωταρχικός στόχος του καταστήματος δεν είναι η τιμωρία αλλά ο σωφρονισμός. Ο κρατούμενος πρέπει να βγει από το ίδρυμα κράτησης καλύτερος και όχι χειρότερος. Η παραβατική πράξη που διαπράχθη δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον αιώνιο στιγματισμό του και με την παρεμπόδιση της κοινωνικής του ανάπτυξης. Θα πρέπει να καταλάβουμε πως κάτι τέτοιο θα φέρει καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο στον κρατούμενο, αλλά και στο κοινωνικό σύνολο στο οποίο θα επανενταχθεί αργά η γρήγορα.»

Από τη θεωρία στην πράξη: ο μεγάλος συνωστισμός

Το 2012, στo Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝΑ) ζούσαν 410 ανήλικοι σε προδιαγραφές για 250 άτομα. Αποτέλεσμα; Ο ύπνος γίνονταν με βάρδιες! (Πηγή: https://www.news247.gr/ 05.07.2012). 

Το 2019, το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Βόλου, κατέλαβε την πρώτη θέση στη χώρα μας ως «η πιο κορεσμένη φυλακή». Σε έναν χώρο για 54 άτομα, κρατούνταν 140 (265% περισσότεροι!) (Πηγή: e-thessalia.gr 17.11.2019)

Το 2020, και πάλι στο ΕΚΚΝΑ, 280 κρατούμενοι μοιράζονταν 130 κρεβάτια. «Υπάρχουν κελιά των 4 κλινών, που σε αυτά στριμώχνονται 7 ή 8 άτομα, οπότε κάποιοι είτε κοιμούνται δύο – δύο, είτε στο πάτωμα με υπνόσακους», δήλωσε ο Διευθυντής του σχολείου των φυλακών, Πέτρος Δαμιανός (Πηγή: https://www.newsit.gr/  19.12.2020).

Το πρόβλημα του υπερβολικού αριθμού που συνωστίζονται σε μικρά κελιά με πολλούς από αυτούς να κοιμούνται στο πάτωμα, διαπίστωσε και η αυτοψία του Συνηγόρου του Πολίτη. (Πηγή: www.synigoros.gr)

Στο μεταξύ, η ιστοσελίδα Prison Watch UK μνημονεύει την Ελλάδα ως τη χώρα μεταξύ αυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ανατολικής Ευρώπης που έρχεται πρώτη στις φυλακίσεις ανηλίκων. (Πηγή: www.penna.gr)

Από τη θεωρία στην πράξη: η μεγάλη επιστροφή

Η άποψη της Πανεπιστημιακής Εγκληματολόγου Αφροδίτης Κουκουτσάκη, έρχεται σε αντίθεση με τη θεωρία των ΕΚΚΝ:

«Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι έγκλειστοι προέρχονται από κοινωνικά περιθωριοποιημένα στρώματα, δηλαδή στρώματα έξω από τους θεσμούς της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας. Και ο εγκλεισμός τους όχι απλώς δεν θα τους επανα-κοινωνικοποιήσει, αλλά θα επικυρώσει θεσμικά και θα διαιωνίσει αυτό τον αποκλεισμό. Ειδικά στις μικρές ηλικίες ο εγκλεισμός είναι το πιο αποτελεσματικό “μέτρο” για την οριστική κοινωνική περιθωριοποίηση. Αποτέλεσμα; Ο ανήλικος παραβάτης διά μέσω του εγκλεισμού του μετατρέπεται σε ενήλικο εγκληματία». (Πηγή: athensvoice.gr)

Κατανοούμε ότι εγκλεισμός δεν σημαίνει απλώς στέρηση ελευθερίας, αλλά και άλλα επιπλέον δεινά. Ο αποκλεισμός από την οικογένεια, από το κοινωνικό περιβάλλον, η στέρηση διαφόρων αγαθών, η στέρηση από το παιχνίδι, από συγκεκριμένους χώρους παιχνιδιών, η στέρηση κάθε αυτονομίας, η στέρηση ετεροφυλικών σχέσεων… Όλα αυτά ανήκουν στις «παράπλευρες απώλειες» για κάθε κρατούμενο.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι, πόσο εύκολα ο νέος που θα στερηθεί από τη μια στιγμή στην άλλη όλα τα παραπάνω και μάλιστα σε μια «τρυφερή» ηλικία που ακόμη «χτίζεται» ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα του, θα κατορθώσει να σωφρονιστεί;
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το ποσοστό των ανηλίκων που έχουν κρατηθεί σε φυλακές Ανηλίκων και καταλήγουν αργότερα να επιστρέψουν σε φυλακές ενηλίκων, είναι τεράστιο.

Σε έρευνα της Νομικής Σχολής Αθηνών με συντονίστρια την Εγκληματολόγο Φωτεινή Μηλιώνη, παρουσίασε ως κυριότερο ερευνητικό πόρισμα ότι:
Από το 1993 έως το 2000, μόνο ο ένας στους πέντε (ποσοστό 19,8%) πρώην κρατούμενους ανηλίκους, δεν οδηγήθηκαν κάποια στιγμή και πάλι στις φυλακές, ούτε του επιβλήθηκε κάποια ποινή. (Πηγή: Μελέτη του καθηγητή Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Νέστορα Κουράκη)

Οι φυλακές Ανηλίκων στον ελληνικό κινηματογράφο

1982, «Φυλακές ανηλίκων», σκηνοθεσία του Ντίμη Δαδήρα,
Cult δραματική – κοινωνική ταινία μυθοπλασίας. Η ταινία έκοψε 122.742 εισιτήρια.
Υπάρχει στο U-tube: (youtube.com/watch?v=TxVv_8AgaJc)

1984, «Φυλακές ανηλίκων 2: Εκδίκηση στη βία», σενάριο – σκηνοθεσία: Γιώργος Μυλωνάς.
Δραματική – κοινωνική ταινία μυθοπλασίας που «πάτωσε» εισπρακτικά, κόβοντας μόλις 30.704 εισιτήρια.
Υπάρχει στο U-tube: (youtube.com/watch?v=4Pcf8u_STwU)

2016, «Η δεύτερη ευκαιρία», σενάριο – σκηνοθεσία: Μενέλαου Καραμαγγιώλη. Πολύ αξιόλογη ταινία ντοκιμαντέρ. 
Μπορείτε να την βρείτε μόνο εδώ:
(remarkablepeople.gr/film/the-second-chance/player)

2016, «Ο πιο μακρύς δρόμος», σκηνοθεσία: Μαριάννα Οικονόμου. Βραβευμένη ταινία ντοκιμαντέρ.
Υπάρχει στο U-tube: (youtube.com/watch?v=WqnRqVBKdb4)

Ο αείμνηστος Λαυρέντης Μαχαιρίτσας κυκλοφόρησε το τραγούδι «Φυλακές ανηλίκων» (Α και Β μέρος), στον δίσκο: ΅«Παράθυρα που κούρασε η θέα», 1995.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

Διαβάστε επίσης:
« ΦΑΚΕΛΟΣ: Οι φυλακές στην Ελλάδα – Μέρος πρώτο: κατηγορίες, νομοθεσία και στατιστικά στοιχεία »

Πηγές: crime-in-crisis.com, prisonlegalnews.org, powerpolitics.eu, criminaldefenselawyer.com, ojp.gov, Wikipedia.org, theguardian.com, vice.com, archive.attn.com, indianexpress.com, synigoros.gr, amnesty.gr, ekkna.net, epimelitesanilikon.gr, sde-fyl-koryd.att.sch.gr, crimetimes.gr, theartofcrime.gr, t-zine.gr, newsbomb.gr, postmodern.gr, ethnos.gr, avgi.gr, in.gr, iefimerida.gr, lifo.gr, urbanpoint.gr, parallaximag.gr, thetoc.gr, real.gr, tvxs.gr, socialpolicy.gr, ipop.gr, news247.gr, pheme.gr, newsit.gr, grtimes.gr, athensvoice.gr