Η Πεντάμορφη και το Τέρας

Η αληθινή, εγκληματική ιστορία πίσω από το γνωστό παραμύθι

Δεν είναι λίγα τα παραμύθια που μας αφηγούνταν όταν ήμασταν μικροί τα οποία είναι βασισμένα σε αληθινές ιστορίες. Ένα από αυτά έγινε διάσημο μέσα από πάμπολλες κινηματογραφικές ταινίες – κινουμένων σχεδίων και μη – έγινε τηλεπτικές σειρές, αλλά και διάσημη όπερα.

Ναι, μιλάω για την Πεντάμορφη και το Τέρας, την κλασική ιστορία που μας έβαλε να αμφισβητήσουμε τις μέχρι τότε ιδέες μας για τον γοητευτικό πρίγκηπα (Prince Charming), πολύ πριν εμφανιστεί ο Σρεκ.

Επειδή οι πραγματικές ιστορίες είναι συνήθως πιο σκληρές από τις φανταστικές, η ιστορία που ενέπνευσε το γνωστό παραμύθι δεν περιελάμβανε κανένα μαγικό ξόρκι που τέθηκε σε έναν πρίγκιπα ως τιμωρία για την αλαζονεία του. Αυτό σημαίνει επίσης ότι δεν υπήρξε και το happy end της μεταμόρφωσης. Το «Τέρας» παρέμεινε τέρας μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η πλοκή

Αν και όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με αυτήν την ιστορία, για τις ανάγκες του άρθρου θα θυμίσουμε μια σύντομη περίληψη.

Η νεαρή και πεντάμορφη κοπέλα, με το απλοϊκό για παραμύθι όνομα «Όμορφη» («Beauty», ή «Belle»), καλείται να σώσει τον πατέρα της με μια υπέρτατη θυσία: Να δεχτεί να φυλακιστεί και να ζήσει στον πύργο ενός πλούσιου ευγενή του Γκαστόν (Gaston) που στην ουσία πρόκειται για ένα τρομερό θηρίο με το παρατσούκλι «Τέρας».

Το Τέρας έχει φρικτή όψη και η Πεντάμορφη τον φοβάται και τον αποφεύγει. Κάθε βράδυ το Τέρας της ζητάει να τον παντρευτεί κι εκείνη του αρνείται. Σταδιακά όμως, η κοπέλα αρχίζει να συμπαθεί το Τέρας, μια συμπάθεια που εξελίσσεται σε έρωτα. Τη στιγμή που η Πεντάμορφη φιλάει με αγάπη τον αγαπημένο της, εκείνος μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα.

Ποιός ήταν το πραγματικό «Τέρας»

Το πραγματικό τέρας ήταν ο Pedro Gonzalez (λατινικά: Petrus Gonsalvus) και γεννήθηκε στην Τενερίφη, στα Κανάρια Νησιά, το 1537.
Ο Gonsalvus είχε υπερβολική τριχοφυΐα σε όλο του το σώμα, ακόμη και στο πρόσωπό του. Σήμερα πλέον η συγκεκριμένη εξαιρετικά σπάνια πάθηση λέγεται υπερτρίχωση, αλλά είναι γνωστή και ως σύνδρομο Ambras ή σύνδρομο λυκανθρώπου.

Ο Petrus Gonsalvus ήταν ο πρώτος καταγεγραμμένος άνθρωπος που είχε υπερτρίχωση. Η πάθηση είναι τόσο σπάνια που μόνο μερικές δεκάδες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Αν και δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα θεραπεία για την πάθηση, μπορεί ωστόσο να μειωθεί το πρόβλημα μέσω της αφαίρεσης των τριχών με λέιζερ.

Πίσω στον 16^ο αιώνα όμως δεν υπήρχε επιστημονική ορολογία για την περίπτωση του άτυχου νεαρού κι έτσι ο Gonsalvus έγινε γνωστός ως «Ο άνθρωπος του δάσους».
Και αφού δεν υπήρχε η κατάλληλη ορολογία, φυσικό ήταν να μην υπήρχε και η κατάλληλη αντιμετώπιση. Από πολύ μικρή ηλικία ο τριχωτός άνθρωπος του δάσους συνελήφθη και μπήκε σε ένα σιδερένιο κλουβί. Για φαγητό, του έδιναν ωμό κρέας και ζωοτροφές.

Ο Gonsalvus είχε μόνο υπερβολική τριχοφυΐα και όχι ένα υπερμεγέθη σώμα με τεράστιους μύες όπως το Τέρας στις ταινίες της Disney, ώστε να μπορεί να αντιδράσει στη βία των απλών χωρικών.

Το 1547, σε ηλικία μόλις δέκα ετών, ο Petrus Gonsalvus στάλθηκε στη Γαλλία ως δώρο στέψης για τον βασιλιά Ερρίκο Β’.
Προς στιγμήν ο Gonsalvus πίστεψε ότι ίσως τα βάσανα του να είχαν τελειώσει, αλλά η μοίρα είχε άλλα σχέδια.

Ο Gonsalvus μπροστά στον βασιλιά

Μόλις ο Petrus Gonsalvus πάτησε το πόδι του στη Γαλλία, κλείστηκε σε ένα μπουντρούμι. Άνθρωποι απ’ όλη τη χώρα έρχονταν για να δουν από κοντά το παράξενο εκείνο πλάσμα. Με πειράγματα που έφταναν στο φάσμα των βασανιστηρίων, οι θεατές προκαλούσαν τον «άνθρωπο του δάσους» για να ξεγυμνώσει τα δόντια του και να αποκαλύψει την άγρια πλευρά του. Αλλά εκείνη η μέρα δεν ήρθε ποτέ. Το ήπιο ταπεραμέντο του Gonsalvus δεν του επέτρεπε να τους προσφέρει αυτό που επιθυμούσαν.

Κάποια στιγμή, ο ίδιος ο Ερρίκος Β’, ζήτησε να δει από κοντά τον ιδιαίτερο αυτό νεαρό και έτσι παρουσιάστηκε στη βασιλική αυλή.

Αν και παρουσιάστηκε ως μια εξωτική περιέργεια, όπως οι νάνοι, οι γίγαντες και οι γελωτοποιοί, ο βασιλιάς της Γαλλίας διέκρινε την ευγένεια και την καλοσύνη του Gonsalvus και θέλησε να τον βοηθήσει. Αποφάσισε να τον εκπαιδεύσει και να τον μεταμορφώσει σε τζέντλεμαν.
Ίσως το «Ωραία μου Κυρία» (και κατά συνέπεια το «Πυγμαλίων» του George Bernand Shaw) να είχε εμπευστεί από αυτή την ιστορία.

Και η μεταμόρφωση έγινε

Χωρίς κι ο ίδιος ο βασιλιάς να είναι πεπεισμένος ότι μπροστά του είχε άνθρωπο κι όχι ζώο, του επέτρεψε να διατηρήσει το γενέθλιο όνομά του, Pedro González, αλλά μόνο στη λατινική του μορφή, Petrus Gonsalvus.

Στο αγόρι έδωσαν ρούχα και για πρώτη του φορά, μαγειρευτή τροφή. Έλαβε τη μόρφωση ενός ευγενή, διδάχτηκε να μιλά, να διαβάζει και να γράφει όχι μόνο σε μία, αλλά σε τρεις γλώσσες.
Η βασιλική αυλή εντυπωσιάστηκε και η κοινωνική του θέση ανέβηκε. Αποδείχθηκε ένα σημαντικό μέλος ανάμεσα στους λιγοστούς έμπιστους άντρες του βασιλιά.

Αν και υπάρχουν ελάχιστα αρχειακά στοιχεία για τη ζωή του, το 2021 η Revista de Historia Canaria παρουσίασε έγγραφα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα και επιβεβαλιωναν ότι ο Petrus Gonsalvus είχε καταφέρει πράγματι να ενσωματωθεί στην αυλή του βασιλιά. Αρχικά, γύρω στα είκοσί του χρόνια, ήταν σερβιτόρος στο βασιλικό τραπέζι. Με πείσμα συνέχισε τις σπουδές του στη Νομική, εξελίχθηκε σε αφηγητή του νεαρού Καρόλου Θ΄ (Charles IX) και μέχρι το 1582 δίδασκε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.

Ωστόσο, παρά τις διακρίσεις του, οι περισσότεροι τον έβλεπαν ακόμη σαν ένα φρικιό της φύσης και τον θεωρούσαν κατώτερο από άνθρωπο.

Το πείραμα της βασίλισσας

Στις 10 Ιουλίου του 1559, ένα ατύχημα σε έναν αγώνα ιππασίας θα φέρει το θάνατο στο βασιλιά Ερρίκο Β’. Χάνοντας τον μέντορα και προστάτη του, ο Petrus Gonsalvus, θα αφεθεί στο έλεος της χήρας συζύγου του βασιλιά, Αικατερίνη των Μεδίκων (Catherine de Medici).  

Η Αικατερίνη κατηγορήθηκε ως ηθικός αυτουργός της σφαγής των Προτεσταντών σε όλη τη Γαλλία, τη «Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου», το 1572. Η διάσημη για την μοχθηρία της βασίλισσα είχε μοναδικά σχέδια για τον Gonsalvus.

Η βασίλισσα θεώρησε ξεκαρδιστικό να κανονίσει έναν γάμο μεταξύ του Gonsalvus και μιας όμορφης κοπέλας. Σκεφτόταν μάλιστα ότι, όσο πιο όμρφη θα ήταν η νύφη, τόσο το καλύτερο. Εκτός από τη διασκέδασή της, ένα ακόμη κίνητρο σε αυτή της την πράξη ήταν να κάνει ένα πείραμα και να δει τι είδους οικογένεια θα γινόταν ανάμεσα σε ένα τέτοιο ζευγάρι. Με άλλα λόγια, ελπίζοντας να αναπαράγει τη γενετική κατάσταση του Gonsalvus στους απογόνους του, επιθυμούσε να δημιουργήσει έναν ιδιαίτερο ζωολογικό κήπο!

Ένας ιδιαίτερος γάμος

Την νύφη που αναζητούσε για το πείραμά της η Αικατερίνη, την βρήκε στην όμορφη συνονώματή της Catherine Raffelin, κόρη ενός δικαστικού υπαλλήλου της βασιλικής αυλής.
Σκεπτόμενη όμως το ενδεχόμενο της άρνησης λόγω της αποκρουστικής εμφάνισης του Gonsalvus, αποφάσισε να μη φέρει σε επαφή το ζευγάρι νωρίτερα από τη στιγμή του γάμου τους.

Όπως ήταν αναμενόμενο, στην αρχή, αυτός ο γάμος ήταν ένα πικρό χάπι για τη νεαρή καλλονή. Προφανώς, η Catherine δεν ονειρευόταν έναν ευγενή σύζυγο με δέμα τριχωτού λύκου. Περιττό να πούμε ότι ήταν σοκαρισμένη και δυστυχισμένη. Αλλά ήταν απόφαση της βασίλισσας και δεν είχε λόγο σε αυτό.

Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου και με καθημερινές στιγμές βγαλμένες κατευθείαν από το μελλοντικό «Beauty and the Beast» του Disney, η Catherine τελικά αναγνώρισε τα εσωτερικά χαρίσματα του «θηρίου» της. Κι επειδή η εσωτερική ομορφιά πάντα θριαμβεύει, ανάμεσα στο ζευγάρι αναπτύχθηκε μία σχέση αγάπης που εξέπληξε τους πάντες.

Η οικογένεια του τέρατος

Δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει μετά τον γάμο στο «Η Πεντάμορφη και το Τέρας», αλλά ξέρουμε τι συνέβη στην Catherine και τον Pedro Gonsalvus.

Το ζευγάρι Gonsalvus, απέκτησαν 7 παιδιά. Προς μεγάλη απογοήτευση της βασίλισσας, τα τρία από αυτά δεν είχαν καμία παραπάνω τρίχα πέραν του φυσιολογικού. Τα τέσσερα όμως έπασχαν από υπερτρίχωση.

Η πραγματική Πεντάμορφη και το Τέρας, μαζί με τα τριχωτά παιδιά τους, υποχρεώθηκαν να περιοδεύουν σε ευρωπαϊκές χώρες και πόλεις και να δίνουν παραστάσεις ως αξιοθέατα πλάσματα. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους, η οικογένεια μελετήθηκε από διάσημους επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένου του παγκοσμίου φήμης φυσιοδίφη Ulisse Aldrovandi.

 Τελικά τους επιτράπηκε να εγκατασταθούν στην Πάρμα της Ιταλίας, όπου όμως εργάζονταν ως ιδιοκτησία του δούκα Ranuccio Farnese. Αρχικά, ο δούκας ζήτησε από διάφορους ζωγράφους να ζωγραφίσουν την οικογένεια Gonsalvus και αρκετοί από αυτούς τους πίνακες σώζονται μέχρι και σήμερα. Σε κανένα δεν απεικονίζονται τα τρία “υγιή” παιδιά της οικογένειας.

Αφού ικανοποίησε το χόμπι του, ο δούκας αποφάσισε να στείλει τα τέσσερα παιδιά ως «κατοικίδια», δώρα σε τέσσερις διαφορετικούς ευγενείς της ανωτερης τάξης. Παρόλη την αντίδραση και τα παρακάλια του Pedro και της Catherine, ο δούκας ήταν ανένδοτος και τα μικρά «ζωάκια» αποχωρήστηκαν από την οικογένειά τους.

Το τέλος της Πεντάμορφης και του Τέρατος

Ενώ το παραμυθένιο ζευγάρι έχει αίσιο τέλος, η τραγική αληθινή ιστορία στην οποία βασίστηκε σίγουρα δεν είχε.

Η οικογένεια δεν επανενώθηκαν ποτέ. Το ζευγάρι όμως παρέμεινε μαζί, για περισσότερα από 40 χρόνια. Έζησαν μια τραγική ζωή όπου στην ουσία δεν ήταν ούτε ελεύθεροι ούτε αιχμάλωτοι. Φορούσαν φανταχτερά ρούχα αλλά εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζονται σαν τέρατα. Καμία μαγική κατάρα δεν άρθηκε για να μεταμορφώσει τη ζωή τους.

Κάποια στιγμή κατόρθωσαν να αποσυρθούν σε ένα απομονωμένο κτήμα στην Ιταλία.

Ο Gonsalvus αναφέρθηκε για τελευταία φορά το 1617 στη βάφτιση του εγγονού του. Πιστεύεται ότι πέθανε το 1618, ογδόντα ενός ετών.
Από έρευνα στα αρχεία της πόλης φαίνεται ότι η Catherine έφυγε από τη ζωή πέντε χρόνια αργότερα, το 1623.

Για το θάνατο του Petrus Gonsalvus δεν υπάρχει κανένα αρχείο. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ του Smithsonian Channel «The Real Beauty and the Beast», το γεγονός ότι δεν υπάρχει καταγραφή του θανάτου του, πιθανότατα οφείλεται στο ότι δεν θεωρήθηκε πλήρως ανθρώπινος και επομένως δεν του έγινε χριστιανική ταφή.

Η ιστορία τους σταμάτησε να διαδίδεται και οι επόμενες γενιές δεν γνώριζαν την ύπαρξη τους.

Η Πεντάμορφη και το Τέρας στο χαρτί

Το γεγονός αυτό ήρθε να ανατρέψει η Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve με το βιβλίο «La Belle et la Bête». Η συγγραφέας ισχυρίστηκε ότι άκουσε την ιστορία ενώ ταξίδευε με ένα πλοίο για την Αμερική. Το βιβλίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1740 στο La Jeune Américaine et les contes marins (The Young American and Marine Tales).

Στο βιβλίο περιγράφει την ιστορία του ζευγαριού, όχι όμως με την πραγματική σκληρότητα της αληθινής ζωής αλλά με την τρυφερή ευγένεια και καλοσύνη της μυθοπλασίας.

Η ιστορία της Gabrielle διασκευάστηκε σε παραμύθι, στην έκδοση δηλαδή που γνωρίζουμε σήμερα, δεκαέξι χρόνια αργότερα, το 1756. Η διασκευή αυτή, γραμμένη από τη Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont, απευθυνόταν περισσότερο σε νεαρές κυρίες με σκοπό να τις “προσγειώσει” σε σχέση με το όνειρο του γοητευτικού πρίγκηπά τους.

Το παραμύθι δημοσιεύτηκε στην παιδική συλλογή «Magasin des enfants». Το 1889 επαναδημοσιεύτηκε από τον Andrew Lang στο Blue Fairy Book, ένα μέρος της σειράς Fairy Book.
Από εκεί και πέρα, πήρε το δρόμο του κι έφτασε μέχρι κι εμάς…

Η Πεντάμορφη και το Τέρας στην μικρή και τη μεγάλη οθόνη

Την ιστορία «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» την ακούσαμε ως παραμύθι, την είδαμε ως ταινία κινουμένων σχεδίων όταν ήμασταν μικροί, και στα χρόνια που μεγαλώναμε, την έχουμε συναντήσει ξανά και ξανά μέσα από πολλές κινηματογραφικές διασκευές, τηλεοπτικές σειρές, θεατρικές παραστάσεις και όπερα.

Ενδεικτική φιλμογραφία:

«La Belle et la Bête» (1946), σε σκηνοθεσία Jean Cocteau.
«The Scarlet Flower» (1952). Animation σε σκηνοθεσία Lev Atamanov. «Beauty and the Beast» (1962), σε σκηνοθεσία Edward L. Cahn. Πρωταγωνιστούν: Joyce Taylor και Mark Damon.
«Panna a netvor» (1978). Τσέχικη παραγωγή σε σκηνοθεσία Juraj Herz. Πρωταγωνίστρια ήταν η Zdena Studenkova
«Beauty and the Beast» (1987). Μιούσικαλ σε σκηνοθεσία Eugene Marner, με πρωταγωνιστές τους John Savage και Rebecca De Mornay.
«Beauty and the Beast» (1991). Το διάσημο animated film της Disney σε σκηνοθεσία Kirk Wise και Gary Trousdale.
«Beauty and the Beast (1992)». Μια direct-to-video προσαρμογή της προηγούμενης ταινίας της Disney. Η φωνή της Beayty ήταν της Irene Cara.

«Blood of Beasts» (2005). Μεταφορά της ιστορίας σε εποχή Viking. Σκηνοθεσία David Lister.
«Spike» (2008). Μια πιο dark – horror εκδοχή, σε σκηνοθεσία Robert Beaucage.
«Beauty and the Beast» (2009). Αυστραλιανή παραγωγή σε σκηνοθεσία David Lister και με πρωταγωνίστρια την Estella Warren.
«Beastly» (2011), σε σκηνοθεσία Daniel Barnz και πρωταγωνιστές τον Alex Pettyfer και τη Vanessa Hudgens.
«La Belle et la Bete» (2014). Μια Γαλλο-Γερμανική παραγωγή σε σκηνιθεσία Christophe Gans. Πρωταγωνιστούν: Vincent Cassel και Lea Seydoux. «Beauty and the Beast» (2017). Η μεταφορά της ιστορίας της Disney, αυτή τη φορά με ζωντανούς ηθοποιούς. Πρωταγωνιστούν η Emma Watson και ο Dan Stevens.
«Belle» (2021). Ιαπωνικό animation σκηνοθετημένο από τον Mamoru Hosoda.

H Πεντάμορφη και το Τέρας παρουσιάστηκε με επιτυχία και στην τηλεόραση. Ανάμεσα στις επίσης πολλές διασκευές, οι πιο πετυχημένες ήταν:
«Beauty and the Beast» (1987-1990), του Ron Koslow, με πρωταγωνίστρια τη Linda Hamilton και «Τέρας» τον Ron Perlman.
«Beauty and the Beast» (2012-2016), αμερικάνικη σειρά με πρωταγωνιστές την Catherine Chandler και τον Vincent Keller.

Ακόμα και στην όπερα η Πεντάμορφη και το Τέρας είχε αρκετές διασκευές, με πιο διάσημη ίσως τη σύνθεση του 1994 από τον Philip Glass.

Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας

Κάποιοι ιστορικοί και ανθρωπολόγοι πιστεύουν ότι η ιστορία «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» είναι πάνω από 4000 ετών. Σύμφωνα με τη Maria Tatar, καθηγήτρια λαογραφίας και μυθολογίας και γερμανικών γλωσσών και λογοτεχνιών στο Χάρβαρντ και εκδότρια του «Beauty and the Beast: Classic Tales About Animals, Brides, and Grooms From Around The World», αυτός ο μύθος δεν βασίζεται σε κάποια συγκεκριμένη ιστορία, αλλά είναι τόσο παλιός όσο ο χρόνος.

Παραλλαγές της ιστορίας είναι γνωστές σε όλη την Ευρώπη.

Στην αρχαία Ελλάδα είχαμε το μύθο του Έρωτα και της Ψυχής. Ο μύθος καταγράφηκε τον 2^ο αιώνα μ.Χ. από τον Lucius Apuleius Madaurensis μέσα στο βιβλίο του «Μεταμορφώσεις».
Κι ας μη ξεχνάμε και την ιστορία του Μινώταυρου σύμφωνα με την οποία, το μυθικό αυτό τέρας γεννήθηκε από το ζευγάρωμα της γυναίκας του Μίνωα, Πασιφάης, και ενός ταύρου.

Οι άνθρωποι ερωτεύονταν ζώα σε αρκετά παραμύθια, όπως το «The Pig King» ένα ιταλικό παραμύθι που δημοσιεύτηκε από τον Giovanni Francesco το 1550, το παραμύθι με την πριγκίπισσα και το βάτραχο ή ακόμα και τον μύθο της γοργόνας.

Μυνήματα, Ερμηνείες και Διδάγματα του παραμυθιού

Μέσα από το παραμύθι «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» μπορούμε να διακρίνουμε πολλά μυνήματα, θετικά αλλά και αρνητικά.

Η δύναμη της αγάπης

Αναδεικνύει τα συναισθήματα της αγάπης, της πίστης, της αυτοθυσίας, της οικογένειας και του σεβασμού. Με αγάπη και πίστη μπορεί να μεταμορφωθεί ακόμα και η πιο βάναυση ψυχή (σπάζοντας κάθε κατάρα).

Η εξωτερική εμφάνιση δεν έχει σημασία

Το μεγαλύτερο ίσως μέρος της ιστορίας επικεντρώνεται στο γεγονός ότι η εξωτερική εμφάνιση μπορεί να είναι παραπλανητική. Το Τέρας είναι ένα αποτρόπαιο πλάσμα, αλλά αυτό που μετράει τελικά είναι ότι μέσα του – έχει μια όμορφη, απαλή ανθρώπινη καρδιά.

Σχόλιο: Αν και το παραμύθι προσπαθεί να τονίσει την εσωτερική ομορφιά και να υποσκιάσει την εξωτερική, είναι λίγο υποκριτικό ότι η πρωταγωνίστρια ονομάζεται «Beauty» ή «Belle» ή «Πανέμορφη» στοιχεία που μας δείχνουν ότι η εξωτερική ομορφιά της κοπέλας έχει διαμορφώσει και την προσωπικότητά της. Επίσης υποκριτικό είναι το γεγονός ότι στο τέλος, για να μπορέσουμε να έχουμε το happy end, το Τέρας μεταμορφώνεται σε πολύ όμορφο άντρα.

Η Πεντάμορφη και το Τέρας ως μάθημα αυτοαποδοχής

Κάτι ακόμα που μπορούμε να εισπράξουμε από αυτό το παραμύθι είναι ότι πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό μας όπως είναι, ακόμα και τα κομμάτια του εαυτού μας που πιστεύουμε ότι είναι αντικειμενικά απαράδεκτα.

Σύμφωνα με το παραμύθι, πίσω από κάθε προσωπείο ασχήμιας, κρύβεται κάτι πραγματικά πολύτιμο. Μόνο μέσα από την αποδοχή ολόκληρου του εαυτού μας θα μπορέσουμε να μεταμορφώσουμε αυτά τα άσχημα κομμάτια μας σε κάτι όμορφο.  

Συνειδητοποιώντας αυτή την κατάσταση οφείλουμε να κάνουμε μια βαθιά ενδοσκόπιση και να προκαλέσουμε τον εαυτό μας να βρει την ομορφιά που κρύβεται μέσα στα “τέρατα” μας.
Και αφού το πετύχουμε αυτό, να το επαναλάβουμε αναζητώντας πλέον την ομορφιά σε όλα τα “τέρατα” της ζωής μας.

… ΜΟΛΙΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΤΗΚΕΣ

“Ο Γιώργος Λάμπρος κάνει σίγουρα μία εντυπωσιακή είσοδο στο χώρο της αστυνομικής μυθοπλασίας, συνδιάζοντας αριστοτεχνικά σε αυτή τη συλλογή τις περισσότερες κατηγορίες της λογοτεχνίας μυστηρίου.”

Οι σεξιστικές απόψεις μέσα στο παραμύθι

Η ιστορία διδάσκει στα νεαρά κορίτσια πώς να αντιμετωπίζουν την ιδέα να παντρευτούν μικρά και να συμβιώνουν σε έναν προκαθορισμένο γάμο που δεν έχουν επιλέξει οι ίδιες.

Εκείνη την εποχή (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ισχύει σε πολλές περιπτώσεις και σήμερα) ήταν πολύ συνηθισμένος ο γάμος ενός νεαρού κοριτσιού – 12 ή 13 χρονών – με έναν ηλικιωμένο άντρα που “τα βρήκε” με τους γονείς της κοπέλας.

Στα αθώα μάτια ενός μικρού κοριτσιού, ένας άντρας πολύ μεγαλύτερός της φαίνεται σαν ένα τεράστιο, τρομακτικό θηρίο. Συνήθως δε, οι νεαρές νύφες κατέληγαν κλεισμένες και περιορισμένες μέσα στο αρχοντικό του συζύγου τους, σαν τα τρόπαια από το κυνήγι που κρέμονταν στους τοίχους.

Ακόμα και μέσα από το παραμύθι, παρόλο που το Τέρας προσπαθεί να ευχαριστήσει την αγαπημένη του προσφέροντας της βιβλία για να διαβάζει, το ότι την κρατάει απομονωμένη και χωρίς επαφή με την οικογένειά της και τους φίλους της, δείχνει μια απολύτως τοξική σχέση.

Μέσα από την Πεντάμορφη και το Τέρας, δίνεται η συμβουλή σε αυτές τις κοπέλες να μη φοβούνται και να μην απογοητεύονται από τους συζύγους τους. Υπάρχει η ελπίδα ότι κατά βάθος (κατά πολύ βάθος όμως) μπορεί να κρύβεται μια καλή καρδιά που θα κάνει τη νύφη ευτυχισμένη. Εκείνες απλώς θα πρέπει να αγαπούν και να περιμένουν στωικά τη μεταμόρφωση, έστω κι αν ο σύζυγός τους είναι ένα Τέρας στην εμφάνιση ή – ακόμα χειρότερα – στη συμπεριφορά.  

Το μήνυμα που στέλνει η ιστορία είναι επικίνδυνο!

Οι περισσότεροι άνθρωποι που βρίσκονται σε καταχρηστικές σχέσεις, πιστεύουν ότι ενώ ο σύντροφός τους μπορεί να είναι ένα πραγματικό “Τέρας”, κάπου βαθιά μέσα του κρύβεται μια καλή καρδιά. Συνήθως δε, πιστεύουν ακόμη ότι, παρόμοια με το Τέρας του παραμυθιού, έτσι και ο σύντροφός τους θα αλλάξει με τον καιρό.

Δυστυχώς, όπως πολύ οδυνηρά διαπιστώνεται στις περισσότερες των περιπτώσεων, όσα χρόνια υπομονής και να κάνει το άτομο που βρίσκεται σε παρόμοια καταχρηστική σχέση, αντί για την καλοσύνη που περίμενε να βρει στον πυρήνα του συντρόφου του, η ανθυγιεινή σχέση κάποια στιγμή κλιμακώνεται και αποκαλύπτεται ένας ακόμη πιο βίαιος και καταχρηστικός θύτης. 

Μαθήματα συμπεριφοράς στο ζευγάρι

Η ιστορία δεν υπενθυμίζει απλώς στις νέες γυναίκες να κοιτάζουν πέρα από την εμφάνιση, αλλά υπενθυμίζει και στους άνδρες πώς να συμπεριφέρονται.

Ο μελετητής των παραμυθιών Jack Zipes ερμηνεύει το κοινωνικό μύνημα του παραμυθιού, μέσα στο βιβλίο «Fairy Tales and the Art of Subversion»: «Η ομορφία (ο ρόλος) μιας γυναίκας βρίσκεται στην υποταγή, την υπακοή, την ταπεινοφροσύνη και την υπομονή της.
Η ομορφιά (ο ρόλος) ενός άντρα βρίσκεται στην αυτοκυριαρχία, την ευγένεια, τη λογική και την επιμονή του».

Συγκέντρωση πολλαπλών διαταραχών σε ένα πρόσωπο

Στην Πεντάμορφη και το Τέρας της Disney βλέπουμε να υπάρχουν συγκεντρωμένες πολλές διαταραχές σε έναν κατά τ’ άλλα μονοδιάστατο ήρωα.

Σε όλη την ταινία η πρωταγωνίστρια Bella παρουσιάζεται με συμπτώματα Εσωστρέφειας, Σχιζοειδούς Διαταραχής Προσωπικότητας, Σχιζοφρένειας καθώς και του Συνδρόμου της Στοκχόλμης…

Επιπλέον, η ιδιαίτερη σχέση της Πεντάμορφης με τον πατέρα της θα μπορούσε, κάτω από ένα Φροϊδικό πρίσμα, να χαρακτηριστεί ως Οιδιπόδειο σύμπλεγμα. («Αγαπητέ πατέρα, θα έκανα τα πάντα για σένα!»)

Οι διαταραχές του δεύτερου ήρωα

Ο δεύτερος πρωταγωνιστής του έργου, το Τέρας, πάσχει επίσης από σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές.

Παρουσιάζεται ως ένας αλαζονικός νεαρός πρίγκιπας που τιμωρείται με ξόρκι για αυτή του την αλαζονία.

Από την αρχή της ιστορίας μας είναι ξεκάθαρη η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας του. Κατά τις προσπάθειες του να «κάνει δική του» την Πεντάμορφη η συμπεριφορά του είναι έντονη και εμμονική.

Η απομόνωσή της κατά τ’ άλλα “αγαπημένης” του από τους φίλους και την οικογένεια της είναι μια ξεκάθαρη βασική ελεγκτική συμπεριφορά σε μια ανθυγιεινή σχέση.

Πάσχει από Σοβαρή Κατάθλιψη. Αναζητά την αγάπη και την προσοχή και μόλις φεύγει η Πεντάμορφη, δεν βλέπει πλέον νόημα να συνεχίσει τη ζωή του. Όταν όμως η Πεντάμορφη επιστρέφει, αυτή η κατάθλιψη φεύγει αμέσως, γεγονός που δείχνει ότι η Πεντάμορφη αποτελούσε πλέον το “ναρκωτικό” του και είχε ρυθμίσει τον εαυτό του να νιώθει ευτυχία μόνο μέσα από αυτή την ομορφιά.

Συμπέρασμα

Όσο κι αν μας αρέσουν τα παιδικά παραμύθια, είναι λυπηρό το γεγονός ότι κουκουλώνουμε τη σκληρότητα προσπαθώντας να τη ρομαντικοποιήσουμε. Κι επειδή η πραγματικότητα έχει πολλαπλές διαστάσεις, υπόκειται στον καθένα μας ξεχωριστά να αποφασίσει εάν «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» είναι τελικά ένα οικογενειακό παραμύθι αγάπης ή ένας σύχρονος ρεαλιστικός εφιάλτης.  

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ