Ποιος πυροβόλησε τον βοηθό σερίφη στην πολύκροτη υπόθεση του Bob Marley;
Πάντα με γοήτευαν οι στίχοι και το νόημα πίσω από συγκεκριμένα τραγούδια. Μου αρέσει να πιστεύω ότι τα περισσότερα τραγούδια δεν είναι απλά λόγια που μελοποιούνται. Μου αρέσει να τα αναλύω και να προσπαθώ να καταλάβω ποια συναισθήματα ένιωθαν οι καλλιτέχνες και ποια τα νοήματα που προσπαθούσαν να μεταφέρουν.
Το έγκλημα και ο φόνος αποτελούν συχνό θέμα της λαϊκής μουσικής όλων των παραδόσεων, σχεδόν από τα πρώτα καταγεγραμμένα τραγούδια.
«I Shot the Sheriff», ένα τραγούδι που γράφτηκε από τον Bob Marley και κυκλοφόρησε το 1973 στο άλμπουμ «Burnin’» από την μπάντα «Bob Marley and the Wailers».
«I Shot the Sheriff», ένα τραγούδι αστυνομικής πλοκής και ρέγκε χαρακτήρα. Ένα τραγούδι αστυνομικού μυστηρίου, τύπου «whodidit» («ποιος το έκανε;»). Ένα μυστήριο από αυτά που ο Σέρλοκ Χολμς και ο Ηρακλής Πουαρώ θα πάλευαν πολύ να λύσουν.
«I Shot the Sheriff», ένα τραγούδι μυστήριο που 60 χρόνια μετά, παραμένει άλυτο: γιατί… καλά, τον σερίφη πολλοί δηλώνουν ότι τον σκότωσαν, τον βοηθό του όμως;
βλπ. Bob Marley & The Wailers – I Shot The Sheriff (Live At The Rainbow Theatre, London, 1977)
Η ομολογία (ή αλλιώς: «οι στίχοι»)
Σε όλο το τραγούδι ο Bob Marley παραδέχεται μεν το έγκλημά του – ότι σκότωσε τον σερίφη – αλλά ισχυρίζεται ότι βρισκόταν σε αυτοάμυνα. Ταυτόχρονα αρνείται κατηγορηματικά ότι σκότωσε τον deputy (παρατήρηση: «deputy», εννοεί τον αναπληρωτή, τον βοηθό σερίφη, αλλά πιθανόν και τον βουλευτή).
Στο απλοϊκό της επίπεδο, πρόκειται για την ιστορία ενός άνδρα που παρενοχλείται από τον τοπικό σερίφη John Brown, τον οποίο τελικά σκοτώνει σε άμυνα, σε μια αναμέτρηση τύπου Άγριας Δύσης (γουέστερν). Ταυτόχρονα όμως κατηγορείται και για τη δολοφονία του αναπληρωτή σερίφη.
«Ααα, όλα κι όλα. Εντάξυ, τον σερίφη τον καθάρισα. Όχι όμως και τον βοηθό του!»
«…Ο σερίφης Τζον Μπράουν πάντα με μισούσε, για ποιο λόγο, δεν ξέρω».
«…Κάθε φορά που φυτεύω έναν σπόρο, έλεγε (ο σερίφης) “σκοτώστε τον πριν μεγαλώσει”, έλεγε “σκοτώστε τους πριν μεγαλώσουν”».
«…Η ελευθερία ήρθε στον δρόμο μου μια μέρα και ξεκίνησα έξω από την πόλη. Ξαφνικά όμως είδα τον σερίφη Τζον Μπράουν να με συμμαδεύει για να με καταρρίψει. Πυροβόλησα, τον κατέρριψα και λέω: Αν είμαι ένοχος θα πληρώσω.»
«…Κάθε μέρα ο κουβάς πέφτει μέσα σε ένα πηγάδι, μια μέρα πέφτει πρώτα το κάτω μέρος, αλλά μια μέρα έρχονται τα πάνω – κάτω».
«…Πυροβόλησα τον σερίφη, αλλά δεν πυροβόλησα κανέναν βοηθό. Πυροβόλησα τον σερίφη και λένε ότι είναι αδίκημα, αλλά ορκίζομαι ότι ήταν αυτοάμυνα».
«…Πού ήταν ο αναπληρωτής;»
Κι ο Eric Clapton συνένοχος στο έγκλημα
Ένα χρόνο αργότερα, το 1974 ο Eric Clapton θα προσθέσει μια απαλή ροκ νότα στο τραγούδι και θα το συμπεριλάβει στο άλμπουμ του «461 Ocean Boulevard». Το τραγούδι θα ανέβει στο Νο. 1 του Billboard στην κορυφή όλων των charts και θα γίνει μεγάλη διαχρονική επιτυχία.
Η ηχογράφηση του «I shot the sheriff» από τον Clapton έδωσε στον Marley μεγάλη ώθηση, καθώς τον εξέθεσε στο ροκ κοινό.
Το 2003, η έκδοση του Clapton εισήχθη στο Grammy Hall of Fame.
βλπ. video clip ERIC CLAPTON I shot the sheriff 1974
Παρακάτω παραθέτουμε τις έρευνες και τις διάφορες υποθέσεις της Τζαμαϊκανής αστυνομίας, σε μια προσπάθεια να βοηθήσουμε κι εμείς στην επίλυση του μυστηρίου…
Ο ύποπτος Bob Marley μασάει τα λόγια του
Σύμφωνα με το βιβλίο «Wailing Blues — The Story of Bob Marley’s Wailers», ο Marley φαινόταν να απολαμβάνει να διατηρεί ένα πέπλο μυστηρίου γύρω από το συγκεκριμένο τραγούδι. Ακόμη και στον Eric Clapton φαίνεται να είχε αποκαλύψει ότι οι στίχοι έκρυβαν μέσα τους κάποια αλήθεια, χωρίς όμως να τον διαφωτίσει περαιτέρω.
«Πυροβόλησα την αστυνομία»
Σε συνέντευξη του το 1974, ο Μάρλεϊ εξήγησε την πρόθεσή των στίχων του τραγουδιού ως εξής:
«Ήθελα να πω “πυροβόλησα την αστυνομία”, αλλά σκέφτηκα ότι η κυβέρνηση δεν θα το δέχονταν και θα έκανε φασαρία. Αντ’ αυτού είπα “πυροβόλησα τον σερίφη”… Η ιδέα πάντως και στις δύο περιπτώσεις ήταν η ίδια: δικαιοσύνη».
«Πυροβόλησα την κακία»
Ένα χρόνο αργότερα όμως ο ίδιος ο Marley άλλαξε ρότα:
«Με το “I shot The Sheriff” ήταν σαν να πυροβόλησα την κακία του κόσμου. Το βασικό στοιχείο αυτού του τραγουδιού είναι ότι οι άνθρωποι σε κρίνουν διαρκώς κι εσύ δεν αντέχεις άλλο και κάποια στιγμή εκρηγνύεσαι, απλώς εκρηγνύεσαι».
Μήπως είχε να κάνει με την κάνναβη;
Ο στίχος «…Κάθε φορά που φυτεύω έναν σπόρο, έλεγε “σκοτώστε τον πριν μεγαλώσει”, έλεγε “σκοτώστε τους πριν μεγαλώσουν”» παραπέμπει κάποιους στη μάχη μεταξύ του Νόμου και την απελευθέρωση της καλλιέργειας της κάνναβης.
Ο έλεγχος των γεννήσεων
Στο ντοκιμαντέρ του 2001 «The Life Of Bob Marley», η Esther Anderson, η οποία ήταν η κοπέλα του Marley όταν έκανε το έγκλημα (πυροβόλησε τον σερίφη), ισχυρίζεται ότι οι στίχοι αφορούν τον έλεγχο των γεννήσεων. Σύμφωνα με την Anderson, ο Marley ήταν αντίθετος στη χρήση των αντισυλληπτικών χαπιών που εκείνη έπαιρνε και την πίεζε να κάνουν παιδί.
Έτσι, ο στίχος «…κάθε φορά που φυτεύω έναν σπόρο, έλεγε “σκοτώστε τον πριν μεγαλώσει”» παίρνει και πάλι διαφορετική ερμηνεία.
Σε μια κριτική στους Miami New Times για την ταινία «Bob Marley: The Making of a Legend» του 2011, ο J.J. Colagrande ανέφερε ότι ο Marley πίστευε ότι η χρήση του ελέγχου των γεννήσεων ήταν αμαρτία και «ο γιατρός που συνταγογραφούσε αυτά τα βρεφοκτόνα χάπια ήταν ο σερίφης».
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι τον θάνατο του σε ηλικία 36 ετών ο Bob Marley είχε κάνει 13 παιδιά.
Το σχίσμα στο συγκρότημα
Η ερμηνεία που δίνει ο κιθαρίστας και ιστορικός της μουσικής, Neil Anderson αναφέρεται στην κόντρα που υπήρχε εκείνη την εποχή ανάμεσα στον Bob Marley και τον Peter Tosh σε ό,τι αφορά τον τρόπο συνέχισης του συγκροτήματος.
Πιθανόν ο Marley βάζει τον εαυτό του στο ρόλο του αφηγητή του τραγουδιού, τον Peter Tosh στη θέση του σερίφη και το υπόλοιπο συγκρότημα The Wailers στη θέση του αναπληρωτή.
Ο Marley δηλαδή πυροβόλησε τον σερίφη καθώς χώρισε την εταιρεία με τον Tosh, τον οποίο είδε ως πρόκληση για την καλλιτεχνική του «ελευθερία» και άλλαξε τη φύση της μπάντας, αλλά δεν κατέστρεψε το συγκρότημα παρά το οδήγησε σε διαφορετική κατεύθυνση. «Πυροβόλησε» τον σερίφη, αλλά όχι το συγκρότημα.
Τη συγκεκριμένη θεωρία συμπληρώνει το γεγονός ότι το «I shot the sheriff» ήταν το τελευταίο σινγκλ που κυκλοφόρησε ο Marley με τους Peter Tosh και Bunny Wailer, οι οποίοι στη συνέχεια άφησαν τους Wailers για να ακολουθήσουν σόλο καριέρα.
Ο Αμερικανός ράπερ Warren G και η συμμετοχή του
Το «I Shot the Sheriff» είναι το βασικό σινγκλ που κυκλοφόρησε από το δεύτερο άλμπουμ του Warren G, «Take a Look Over Your Shoulder», το 1997. Σε αυτή την R&B εκτέλεση ο Warren G αντικατέστησε τους αρχικούς στίχους του Marley με δικούς του και προσπάθησε να εξηγήσει τους λόγους που τον οδήγησαν να πυροβολήσει τον σερίφη. Για μια ακόμη φορά όμως, φρόντισε να διατηρήσει το μυστήριο γιατί, όπως δηλώνει… ούτε αυτός πυροβόλησε τον αναπληρωτή.
βλπ. Warren G – I Shot the Sheriff ft. Nanci Fletcher (με τους στίχους)
Ένα απλό αστείο
«Το “I shot the sheriff” γράφτηκε σε μια παραλία», εξήγησε από την πλευρά του ο Lee Jaffe, στενός φίλος του Marley και των Wailers.
«Ο Bob έπαιζε κιθάρα και είπε αστειευόμενος: “Πυροβόλησα τον σερίφη.” Κι εγώ, που έπαιζα φυσαρμόνικα, του απάντησα, “Μα δεν πέτυχες τον αναπληρωτή!” Ήταν ένα αστείο γιατί στην Τζαμάικα δεν υπάρχουν σερίφηδες. Κι ο Bob, ο οποίος ήταν πολύ πνευματώδης, ενσωμάτωσε το διάλογο στο τραγούδι».
Η Mary Jane Blige αναλαμβάνει για πρώτη φορά την ευθύνη
Η Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός Mary Jane Blige,στον πρώτο της δίσκο «What’s the 411?» το 1992 στο ομώνυμο τραγούδι, αποκαλύπτει:
«I’ll flip the script and get harder than jepordy: I shot the sheriff and the muthafuckin deputy. Test me, Check it»
(«Θα ανατρέψω το σενάριο και θα διακινδυνεύσω να το κάνω πιο δύσκολο: Πυροβόλησα τον σερίφη ΚΑΙ τον γ@μημένο αναπληρωτή. Δοκιμάστε με, ελέγξτε το»).
Φυσικά, όπως γνωρίζουμε όλοι εμείς που ασχολούμαστε με αστυνομικές υποθέσεις, μία ομολογία από μόνη της δεν αρκεί για να ενοχοποιήσει έναν ύποπτο. Με άλλα λόγια, η ομολογία του υπόπτου δεν συμπίπτει με την έννοια της πλήρους απόδειξης που απαιτεί ο νόμος για τη στοιχειοθέτηση μιας καταδίκης αλλά είναι απαραίτητο να συνεκτιμώνται όλα τα αποδεικτικά μέσα, με αποτέλεσμα τόσο η ομολογία όσο και η ενδεχόμενη ανάκλησή της να εκτιμώνται ελεύθερα από τον εκάστοτε δικαστή.
Συχνά δε η ομολογία έχει ως αποτέλεσμα οι παράγοντες της έρευνας να προσκολλώνται σε αυτήν παραβλέποντας τα υπόλοιπα αποδεικτικά στοιχεία («bias snowfall effect»).
βλπ. Mary J. Blige with Grand Puba – What’s The 411? (Yo! MTV Raps) – 1993 | Official Video
Ο ύποπτος σερίφης John Brown
Το όνομα του σερίφη στο τραγούδι είναι John Brown.
Ο Bob Marley έγραψε το 1974 ένα τραγούδι με το όνομα «Mr. Brown», το οποίο πιθανόν αναφερόταν στον ίδιο χαρακτήρα με αυτόν του σερίφη. Στο νεότερο όμως τραγούδι, ο Mr. Brown είναι αρκετά πιο μακάβριος. Είναι ένας «κλόουν που διασχίζει την πόλη μέσα σε ένα φέρετρο, ενώ πάνω στο φέρετρο υπάρχουν τρία κοράκια, όπου τα δύο από αυτά γελάνε!»
(«Mr. Brown is a clown who rides through town in a coffin
Where can he be found? In the coffin where there is three crows on top and two is laughing»)
Το 1963, ο Bob Dylan είχε ήδη γράψει ένα αντι- πολεμικό τραγούδι με τίτλο «John Brown» για ένα αγόρι που πηγαίνει στον πόλεμο και επιστρέφει βαριά τραυματισμένο.
(Εκπληκτικός ο στίχος του Dylan όπου ο νεαρός περιγράφει στη μητέρα του: «Προσπάθησα να σκοτώσω κάποιον ή να πεθάνω προσπαθώντας. Αλλά αυτό που με τρόμαξε περισσότερο ήταν όταν ο εχθρός μου πλησίασε. Τότε είδα ότι το πρόσωπό του έμοιαζε ακριβώς με το δικό μου. Και δεν μπορούσα να μην σκεφτώ, μέσα από τις βροντές που κυλούσαν και τη βρώμα, ότι ήμουν απλώς μια μαριονέτα σε μια παράσταση»).
Ο Bruce Springsteen στο τραγούδι του «Johnny 99», το 1981, χρησιμοποίησε το όνομα “John Brown” στο πρόσωπο του στυγνού δικαστή που καταδίκασε τον νεαρό Ralf.
Εν κατακλείδι
Οι στίχοι έχουν συχνά πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας. Όταν ένας μουσικός καταγράφει λέξεις για τη μουσική του, το νόημα που μπορεί να προκύψει, πολλές φορές ούτε καν ο ίδιος ο καλλιτέχνης δεν το γνωρίζει εκ των προτέρων, μιας και μεταμορφώνεται με το χρόνο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο η αστυνομία της Τζαμάικα έχει δείξει ιδιαίτερη ανεκτικότητα στο θέμα και, παρά τις πολλές ομολογίες για τη δολοφονία του σερίφη από πολλούς καλλιτέχνες έκτοτε, δεν έχει προβεί σε καμία σύλληψη.
Στις 11 Μαΐου 1981, ο καρκίνος που τον ταλαιπωρούσε τα τελευταία 4 χρόνια νίκησε τελικά τον μόλις 36χρονο Bob Marley.
Σε ό,τι αφορά τον αναπληρωτή, χωρίς τον Marley κοντά μας για να μας δώσει την σύγχρονη εκδοχή του για την ιστορία, παρ’όλες τις προσπάθειες που καταβάλει όλα αυτά το χρόνια το CSI Jamaica, πιθανόν να μη μάθουμε ποτέ ποιος τελικά τον σκότωσε…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ
Σχολιάστε