Ανεξιχνίαστα Εγκλήματα: Η δολοφονία του Malcolm X

Πώς μια σειρά του Netflix άλλαξε τα δεδομένα της δολοφονίας του διάσημου ακτιβιστή

O Malcolm Little (19.05.1925 – 21.02.1965), έγινε γνωστός ως El-Hajj Malik el-Shabazz και ακόμη πιο γνωστός ως Malcolm X, ενώ η γαλλική εφημερίδα Le Monde τον είχε βαπτίσει «ο Μαύρος Σπάρτακος».
Ήταν ακτιβιστής πολιτικών δικαιωμάτων και μουσουλμάνος ιερέας, που έμεινε στην ιστορία για τον αγώνα του για τα δικαιώματα των Αφροαμερικάνων.

Τα παιδικά του χρόνια

Γεννήθηκε σε ένα γκέτο στην Omaha της Nebraska από τον Earl Little και την Louise Helen Norton.
Όταν ο Malcolm ήταν 6 ετών, ο πατέρας του, επίσης ακτιβιστής υπέρ των δικαιωμάτων των Αφροαμερικάνων, έχασε τη ζωή του. Η επίσημη εκδοχή της αστυνομίας ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα με τραμ αλλά όλοι γνώριζαν ότι δολοφονήθηκε από μέλη της Ku Klux Klan (Κου Κλουξ Κλαν).
Σε ηλικία 13 ετών, η μητέρα του εισήχθηκε σε ψυχιατρείο με αποτέλεσμα ο Malcolm να γυρίσει διάφορες ανάδοχες οικογένειες.

Έξυπνος, ευφραδής και καλός μαθητής, ήθελε να γίνει δικηγόρος. Όμως ένας δάσκαλος του, τον συμβούλεψε:
«Οι Λευκοί, δεν θα σε προσλάβουν για δικηγόρο. Αλλά ξέρεις κάτι; Πιάνουν τα χέρια σου. Γιατί δεν γίνεσαι μαραγκός; Είναι μια καλή δουλειά για έναν αράπη».
Εκείνη τη στιγμή κάτι έσπασε μέσα στον νεαρό Malcolm.

Στράφηκε στο έγκλημα, πουλούσε ναρκωτικά, έκανε διαρρήξεις, προωθούσε γυναίκες σε νταβατζήδες… Ώσπου το 1946, στα 20 του χρόνια, φυλακίστηκε για διάρρηξη.

Το «Έθνος του Ισλάμ»

Μέσα στη φυλακή μυήθηκε στον ισλαμισμό και έγινε μέλος της σκληροπυρηνικής οργάνωσης «Nation of Islam» (NOI) («Έθνος του Ισλάμ»). Το συγκεκριμένο κίνημα, με αρχηγό (ή «Αγγελιοφόρο», όπως τον έλεγαν οι οπαδοί του) τον Elijah Muhammad (07.10.1897 – 25.02.1975), διακήρυττε την «Μαύρη υπεροχή» (την υπεροχή των Μαύρων έναντι στους Λευκούς) και ευελπιστούσε να αποκτήσει κάποτε τέτοια δύναμη ώστε να αποσπάσει από τις ΗΠΑ 2-3 Πολιτείες και να τις μετατρέψει σε κράτος Αφροαμερικάνων.

Για αυτό τον σκοπό προετοίμαζε τους οπαδούς του και «προσπαθούσε να χτίσει ένα έθνος με μαύρους που θα ένιωθαν περήφανοι που είναι μαύροι. Δίδασκε ότι ο Χριστός ήταν μαύρος και ότι οι μαύροι ήταν οι πρώτοι άνθρωποι, η προέλευση των πάντων», μας λέει συνεργάτης του.
Το κίνημα του απαρτίζονταν εκείνη την εποχή από περισσότερα από 100.000 φανατικά μέλη (κάποιοι μιλάνε για 300.000), είχε δικές του εφημερίδες, γραφεία και ναούς σε όλη την Αμερική.

Στα μέλη υπήρχε αυστηρότητα, εκπαίδευση, μόρφωση, συγκεκριμένη διατροφή, συγκεκριμένες ώρες ύπνου αλλά και μια επίλεκτη ομάδα, το «Φρούτο του Ισλάμ» (FOI) όπου επιπλέον είχαν και εκπαίδευση στις πολεμικές τέχνες.

Τα μέλη της οργάνωσης απαρνιόντουσαν τα ονόματα τους (τα ονόματα που τους είχαν δώσει οι Λευκοί «αφέντες») και βαπτίζονταν εκ νέου με μουσουλμανικά ονόματα (εξού και «El-Hajj Malik el-Shabazz»). Μπορούσαν, αν επιθυμούσαν, να κρατήσουν το μικρό τους όνομα, αρκεί να αντικαταστούσαν το επώνυμο τους με το γράμμα «Χ» (εξού και «Malcolm X»).

Η πορεία του Malcolm X στο «Έθνος του Ισλάμ»

Όταν ο Malcolm X, αποφυλακίστηκε στις 7 Αυγούστου του 1952, έγινε ενεργό και δυναμικό μέλος του κινήματος. Η άνοδος του ήταν θεαματική και σύντομα έγινε ο Νο 2 μέσα στο «Έθνος του Ισλάμ», αμέσως μετά τον Elijah Muhammad. Σταδιακά όμως ο Malcolm X άρχισε να γίνεται μια προσωπικότητα που ξεπερνούσε το «Έθνος του Ισλάμ».

Πίστευε ακράδαντα στην ιδέα της αυτοάμυνας ως εναλλακτική στη μη βίαιη αντίσταση του πιο συγκρατημένου ομόλογού του στον Νότο, τον ιερέα Martin Luther King Jr. (15.01.1929 – 04.04.1968).
«Δεν κήρυττε βία, κήρυττε αυτοάμυνα», λέει ο ιστορικός Zaheer Ali, στην βιογραφία του Malcolm X: «A Life of Reinvention».
«Η Αμερική δεν υπήρξε ποτέ μη βίαιη με τους μαύρους, επομένως αντί να κατηγορούμε τον Malcolm ότι ήταν βίαιος, πρέπει να ρωτήσουμε την Αμερική για τη βία της».

Σε μια ομιλία του, ο Malcolm X, είπε:
«Σχετικά με τη μη βία, είναι εγκληματικό να διδάσκεις έναν άνθρωπο να μην υπερασπίζεται τον εαυτό του όταν είναι μόνιμο θύμα βάναυσων επιθέσεων».

Η κόντρα και η αποχώρηση

Οι διαφωνίες μεταξύ Malcom X και ΝΟΙ γίνονταν ολοένα και μεγαλύτερες. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι φαίνεται να ήταν όταν την 1^η Δεκεμβρίου 1963 ο Malcolm X μίλησε δημόσια παίρνοντας θέση για τη δολοφονία του προέδρου John F. Kennedy, αψηφώντας την εντολή του Elijah Muhammad που είχε απαιτήσει από όλα τα μέλη του NOI να μην κάνουν καμία δήλωση.

Στην ερώτηση που του έκαναν κατά πόσο χάρηκε ή λυπήθηκε με τον θάνατο του JFK, ο Malcolm X είπε συγκεκριμένα:
«Μεγάλωσα σε φάρμα και όταν το κοτόπουλο επιστρέφει στη φωλιά του (“chickens coming home to roost”, ιδιωματισμός του δικού μας: “έχει ο καιρός γυρίσματα”), ποτέ δεν με στενοχωρεί, πάντα με χαροποιεί».
Την επόμενη ημέρα ο Elijah Muhammad απαγόρευσε στον Malcolm X να κάνει δημόσιες ομιλίες και να εκπροσωπεί το «Έθνος του Ισλάμ» για τουλάχιστον 90 ημέρες.

Ελπίζοντας στην εύνοια του Elijah Muhammad, ο Malcolm X στρατολόγησε στο «Έθνος του Ισλάμ» τον πρωταθλητή της πυγμαχίας Cassius Clay (17.01.1942 – 03.06.2016), ο οποίος κατά την ένταξη του μετονομάστηκε σε Muhammad Ali. Όμως ο Elijah Muhammad, ακόμα και μετά το πέρας των 90 ημερών ήταν ανένδοτος στο να επιστρέψει στον Malcolm X τα προηγούμενα αξιώματά του.
Απογοητευμένος αλλά και θυμωμένος ο Malcolm X ανακοίνωσε στις 8 Μαρτίου 1964 ότι αποχωρεί από το «Έθνος του Ισλάμ».

«Δεν υπάρχει καλύτερο από τις αντιξοότητες. Κάθε ήττα, κάθε απογοήτευση, κάθε απώλεια περιέχει τον δικό της σπόρο, το δικό της μάθημα για το πώς να βελτιώσετε την απόδοσή σας την επόμενη φορά», δήλωσε.

Οι πολιτικές μετακινήσεις και οι πεποιθήσεις του Malcolm X

Η πρώτη του κίνηση ήταν η ίδρυση της οργάνωσης «Muslim Mosque Inc» (ΜΜΙ) («Μουσουλμανικό Τέμενος»).
Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή όπου συνάντησε μουσουλμάνους όλων των φυλών και συναντήθηκε με ισχυρούς ηγέτες. Εκεί απαρνήθηκε τη βίαιη αντι-Λευκή ιδεολογία.

«Λόγω της πνευματικής αναγέννησης που είχα την ευλογία να λάβω, ως αποτέλεσμα του προσκυνήματος στην ιερή πόλη της Μέκκας, πλέον δεν υποστηρίζω γενικευμένες κατηγορίες για καμία φυλή».

Όταν επέστρεψε στις ΗΠΑ, ίδρυσε την «Organization of Afro-American Unity» (OAAU) («Οργάνωση Αφροαμερικάνικης Ενότητας»).
Από την «Μαύρη υπεροχή», που μίλαγε ως μέλος του Έθνους του Ισλάμ, έγινε Σουνίτης, αποκήρυξε τον ρατσισμό προς κάθε κατεύθυνση και επιζητούσε πολιτικές συνεργασίες για τη βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Αφροαμερικάνων.

Εχθροί από παντού

Ο Malcolm X ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που δημιούργησε πολλούς οπαδούς αλλά και φανατικούς εχθρούς.

Από την μία, οι κατηγορίες του κατά των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά Αφροαμερικάνων, είχαν ως αποτέλεσμα να θεωρηθεί «εχθρός του κράτους» από πολλούς κυβερνητικούς και όχι μόνο.
Την εποχή εκείνη που το FBI βρισκόταν κάτω από την ηγεσία του Edgar Hoover, υπήρχε κυρίαρχος ο φόβος του «Μαύρου Μεσσία». Ο φόβος δηλαδή ότι μια προσωπικότητα θα ένωνε και   θα ξεσήκωνε όλες τις οργανώσεις Μαύρων Εθνικιστών και θα ηγούταν μιας επανάστασης. Στο πρόσωπο αυτού του Μεσσία, ο Hoover έβλεπε τον Malcolm X.

Από την άλλη, η έχθρα του Malcolm X με τον Elijah Muhammad, ολοένα και γινόταν πιο επικίνδυνη.
Στις 15 Ιουνίου 1964, το «Έθνος του Ισλάμ» κάνει έξωση στον Malcolm X από το σπίτι που του είχε προσφέρει όταν ήταν στην οργάνωση. Η οργή του Malcolm X για το ότι η οργάνωση που βοήθησε τόσα χρόνια, τον πέταξε στον δρόμο, τον κάνει να αρχίσει τις αποκαλύψεις για το ήθος και την υποκρισία του Elijah Muhammad. Μίλησε δημόσια για τις πολλές ερωμένες, τα παράνομα παιδιά και την πολυτελή ζωή του.

«Ο Elijah Muhammad έχει παραφρονήσει. Έχει τρελαθεί εντελώς. Άλλωστε, δεν μπορεί να είσαι 70 χρονών και να περιστοιχίζεσαι από ένα μάτσο κοριτσόπουλα 16, 17, 18 χρονών και να κρατάς τα λογικά σου».

Αυτό εκνεύρισε αφάνταστα τον φανατικό ηγέτη και τους οπαδούς του που τον έβλεπαν πλέον σαν προδότη.

Τα πρώτα σημάδια του τέλους

Για μήνες, η έχθρα που έτρεφε η ηγεσία του NOI για τον Malcolm X εκφραζόταν ευθέως.
«Ο Elijah Muhammad έδωσε εντολή στους πιστούς του να με σακατέψουν ή να με σκοτώσουν», δήλωνε ο Malcolm X. «Ναι, πιστεύω ότι θα γίνουν απόπειρες κατά της ζωής μου. Τους ξέρω. Έχουν λυσσάξει. Οι χαμηλόβαθμοι έχουν καλές προθέσεις. Αυτοί της ιεραρχίας που ζουν από την παχιά αγελάδα, δεν έχουν καλές».

Μόλις μια εβδομάδα πριν από τη δολοφονία του, στις 14 Φεβρουαρίου 1965, άγνωστοι κυριολεκτικά βομβάρδισαν με βόμβες μολότοφ το σπίτι του Malcolm X στο Queens της Νέας Υόρκης, την ώρα που ο ίδιος, η σύζυγός του και τα 4 παιδιά τους κοιμόντουσαν. Αν και κανείς τους δεν τραυματίστηκε, το σπίτι κάηκε ολοσκαιρώς. Καμία έρευνα δεν έγινε για να βρεθούν οι υπαίτιοι και κανείς δεν κατηγορήθηκε ποτέ. Η αστυνομία μάλιστα, άρχισε να διαδίδει ανεπίσημα στον Τύπο ότι ο Malcolm X πιθανότατα έκαψε από μόνος του το σπίτι του για δημοσιότητα.

Στις 19 Φεβρουαρίου 1965, ο Malcolm X δήλωσε για μια ακόμη φορά σε συνέντευξη του στον Gordon Parks ότι το «Έθνος του Ισλάμ» προσπαθεί ενεργά να τον δολοφονήσει.
«Σύντομα θα τελειώσουν όλα», είπε. Και συμπλήρωσε:
«Τώρα είναι καιρός για μάρτυρες, και αν θέλω να γίνω, το κάνω για τον σκοπό της αδελφοσύνης. Αυτό είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να σώσει αυτή τη χώρα».

21 Φεβρουαρίου 1965 – Η δολοφονία

Κυριακή 3 το μεσημέρι, κι ο Malcolm X ήταν έτοιμος να ξεκινήσει την ομιλία του στην αίθουσα χορού Audubon Ballroom στο Manhattan. Είχαν συγκεντρωθεί περίπου 400 άτομα να τον ακούσουν.
Έξω από το Audubon υπήρχαν 2 αστυνομικοί. Αυτό ήταν ασυνήθιστο, αφού σε άλλες παρόμοιες ομιλίες του υπήρχαν περιμετρικά τουλάχιστον 20 αστυνομικοί.

Πριν αρχίσει η ομιλία, καθώς ο Malcolm X χαιρετούσε το κοινό του από την εξέδρα, ένας άντρας από το κοινό, φώναξε σε άλλον άντρα πίσω του: «Νέγρε! Βγάλε το χέρι σου από την τσέπη μου!»
Αυτό ήταν το σύνθημα για να ξεκινήσει μια αναταραχή που ενισχύθηκε με ένα αυτοσχέδιο καπνογόνο. Μέχρι να καταλάβουν οι σωματοφύλακες του Malcolm X τι ακριβώς συνέβαινε, ένας άντρας με μία κοντόκαννη καραμπίνα βγήκε μπροστά και πυροβόλησε τον Malcolm X στο στήθος. Ακολούθησαν δύο ακόμη άντρες που τον πυροβόλησαν με περίστροφα (ένα Colt 45άρι κι ένα Mauser 8). 

Λίγο αργότερα, ο ιατροδικαστής θα μετρήσει 21 τραύματα από σφαίρες στο νεκρό κορμί του Malcolm X.

Οι αντιδράσεις από το «Έθνος του Ισλάμ»

Ο ηγέτης του «Έθνους του Ισλάμ», Elijah Muhammad, δήλωσε μετά τη δολοφονία του:
«Δεν ήμουν εκεί, αλλά δεν πιστεύω ότι κάποιος πιστός μου είχε οποιαδήποτε σχέση με αυτό. Ο Malcolm έπεσε θύμα των κηρυγμάτων του. Κήρυξε τη βία, γι’ αυτό έπεσε θύμα της.»

Η αντιμετώπιση από τον Tύπο

Όπως ήταν αναμενόμενο, όλες οι εφημερίδες των ΗΠΑ είχαν πρωτοσέλιδα για τη δολοφονία του Malcolm X. Όμως δεν έδειξε να παίρνουν σοβαρά τη δολοφονία. Το αντιμετώπισαν σαν ένα είδος πολέμου συμμοριών μεταξύ ριζοσπαστών μαύρων εξτρεμιστών.

Οι παραλήψεις της αστυνομίας

Η έλλειψη αστυνομικής δύναμης, είχε ως αποτέλεσμα  να μην δουλέψει αποτρεπτικά για τους δολοφόνους αλλά και να μην υπάρχει έλεγχος σε όσους μπήκαν μέσα στην αίθουσα.

Επιπλέον, οι δύο από τους συλληφθέντες διέφυγαν και συνελήφθησαν μία εβδομάδα αργότερα. Το ίδιο θα είχε συμβεί και με τον τρίτο, εάν δεν είχε προλάβει να τον τραυματίσει στο πόδι ένας από την προσωπική ασφάλεια του Malcolm X και στη συνέχεια να τον κρατήσουν οι θαμώνες μέχρι να εμφανιστεί η αστυνομία 45 λεπτά μετά το συμβάν.

Ο τόπος του εγκλήματος δεν περιφρουρήθηκε, όπως συνηθίζεται μετά από κάθε έγκλημα. Στις 7 το απόγευμα, 4 ώρες μετά τη δολοφονία, είχε προγραμματιστεί στον ίδιο χώρο να γίνει ένας χορός. Η αστυνομία θεώρησε σκόπιμο να επιτρέψει αυτό το γεγονός, καταστρέφοντας έτσι οποιαδήποτε στοιχεία μπορεί να υπήρχαν στον τόπο του εγκλήματος.

Αποτέλεσμα αυτών των τόσο σοβαρών παραλήψεων ήταν να αναρωτιέται ο κόσμος για τον ρόλο της αστυνομίας στη δολοφονία, με ενεργητικό ή παθητικό τρόπο.

Οι συλλήψεις

Ο Talmadge Hayer (ή Thomas Hagan), o Norman 3X Butler και ο Thomas 15X Johnson, ήταν τα 3 μέλη του «Έθνους του Ισλάμ» αλλά και της παραστρατιωτικής οργάνωσης «το Φρούτο του Ισλάμ»,  που συνελήφθησαν για τον φόνο του Malcolm X.

Αν και ο Hayer, ο άνθρωπος που συνελήφθη επ’ αυτοφώρο, ομολόγησε για τον εαυτό του, δήλωσε ότι οι άλλοι δύο, που συνελήφθησαν λίγες ημέρες αργότερα, δεν ήταν αυτοί που πυροβόλησαν τον Malcolm X. Ο Butler και ο Johnson επίσης δήλωναν την αθωότητά τους.

Η δίκη και η καταδίκη

Η δίκη έγινε τον Μάρτιο του 1966.

Δεν υπήρχαν στοιχεία που να συνδέουν τον Butler και τον Johnson με το έγκλημα. Και οι δύο ισχυρίστηκαν ότι δεν βρίσκονταν καν στην αίθουσα την ώρα της δολοφονίας. Ο Butler είχε ακόμη και άλλοθι για εκείνη την ημέρα: Ήταν στο σπίτι και ξεκουραζόταν αφού τραυμάτισε το πόδι του, κάτι που επιβεβαίωσε κι ο γιατρός του κατά τη διάρκεια της δίκης.

Όπως αποδείχθηκε πολύ αργότερα (1969) ο Gene Roberts, υπεύθυνος της προσωπικής ασφάλειας του Malcolm X, ο άνθρωπος που ήταν δίπλα του κατά τη δολοφονία του και στη συνέχεια προσπάθησε επί 5 λεπτά να του δώσει το φιλί της ζωής και να τον συνεφέρει, ήταν μυστικός αστυνομικός. 9 ακόμη άτομα μέσα στο κοινό, ήταν πληροφοριοδότες του FBI. Παρόλα αυτά, κανένας από αυτούς τους 10 δεν κλήθηκε να καταθέσει στο δικαστήριο.

Εν τέλει, μετά από αντιφατικές καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων και χωρίς αξιόλογα απτά αποδεικτικά στοιχεία και οι 3 ύποπτοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.

Οι προσπάθειες για επανεκδίκαση της υπόθεσης

Το 1977, αφού ο «Αγγελιοφόρος» Elijah Muhammad είχε πεθάνει και το «Έθνος του Ισλάμ» δεν του ασκούσε πλέον μεγάλη πίεση, ο Hayer υπέγραψε ένορκη βεβαίωση για την αθωότητα των Butler και Johnson και ταυτόχρονα κατέδειξε τέσσερα άλλα μέλη του «Έθνους του Ισλάμ» που συμμετείχαν στη δολοφονία του Malcolm X όπου οι δυο από αυτούς ήταν αυτοί που τον πυροβόλησαν.

Ο δικηγόρος υπεράσπισης William Kunstler, προσπάθησε να ανοίξει και πάλι την υπόθεση. Το δικαστήριο όμως δεν έκανε δεκτό το αίτημα του και δεν έγινε καμία έρευνα γύρω από τα τέσσερα ονόματα που υπέδειξε ο Hayer.   

Η αποφυλάκιση

Ο Norman 3X Butler (γνωστός πλέον με το όνομα Muhammad Abdul Aziz) αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους το 1985, έχοντας εκτίσει 20 χρόνια φυλάκισης.

Ο Thomas 15X Johnson (γνωστός πλέον με το όνομα Khalil Islam) αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους το 1987, έχοντας εκτίσει 22 χρόνια φυλάκισης. Πέθανε τον Αύγουστο του 2009.

Ο Talmadge Hayer (γνωστός πλέον ως Mujahid Abdul Halim), αποφυλακίστηκε υπό όρους το 2010, έχοντας εκτίσει 35 χρόνια φυλάκισης.

Και οι 3, κατά την παραμονή τους στη φυλακή αποποιήθηκαν το «Έθνος του Ισλάμ» και ασπάστηκαν το Σουνιτικό Ισλάμ (εξού και η αλλαγή του ονόματος τους).

Η σειρά του Netflix

Μια νέα σειρά ιστορικού ντοκιμαντέρ έκανε πρεμιέρα στο Netflix στις 7 Φεβρουαρίου 2020. Ήταν μια σειρά 6 μόνο 45λεπτων επεισοδίων με τίτλο «Who Killed Malcolm X?» («Ποιος δολοφόνησε τον Malcolm X;»)

Η σειρά παρουσιάζει την έρευνα που κάνει ο ιδιώτης Abdur Rahman Muhammad, από τη δολοφονία του Malcolm X μέχρι και σήμερα, αναζητώντας τους αληθινούς δολοφόνους και κυρίως τους παρακινητές τους.
Κατά την έρευνα, το ντοκιμαντέρ κινητοποίησε και το «Innocence Project», έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που εργάζεται για την αθώωση λανθασμένα καταδικασμένων φυλακισμένων. Αυτά ώθησαν τον εισαγγελέα του Μανχάταν, Cyrus Vance Jr., να αναθεωρήσει τις καταδίκες των Butler και Johnson και να ζητήσει επανάληψη της δίκης με την αφορμή ότι νέα στοιχεία βγήκαν στην επιφάνεια.

Η «αποτυχία της δικαιοσύνης»

Η νέα δίκη έγινε στις 18.11.2021, στο Ανώτατο Δικαστήριο του Μανχάταν. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, το FBI και το Αστυνομικό Τμήμα της Νέας Υόρκης (NYPD) είχε αποκρύψει σημαντικά στοιχεία κατά την αρχική δίκη που αθώωναν τους 2 από τους 3 κατηγορούμενους.
«Είναι σαφές ότι αυτοί οι άνδρες δεν είχαν δίκαιη δίκη», δήλωσε ο δικαστής.
«Ζητώ συγγνώμη για αυτές τις σοβαρές, απαράδεκτες καταπατήσεις του νόμου και της εμπιστοσύνης του κοινού», συμπλήρωσε ο εισαγγελέας.

Τελικά οι Butler και Johnson απαλλάχθηκαν από τις κατηγορίες και κηρύχθηκαν αθώοι, ενώ το Δικαστήριο ζήτησε «συγνώμη» από τις οικογένειες τους. Η δε πρώτη δίκη που είχε γίνει το 1966, χαρακτηρίστηκε ως «αποτυχία της δικαιοσύνης».

Ποιος δολοφόνησε τον Malcolm X;

Από την πρώτη στιγμή της δολοφονίας ξεκίνησαν τα ερωτήματα και οι θεωρίες για τη δολοφονία του Malcolm X. Οι βασικοί ύποπτοι ήταν, φυσικά, το «Έθνος του Ισλάμ» (ΝΟΙ). Όμως, στο ερώτημα ποιος τους είχε βάλει, υπήρξαν διάφορες απόψεις.

1^η Θεωρία

Οι δολοφόνοι έδρασαν υπό την διαταγή του Elijah Muhammad.
Οι οπαδοί του NOI θεωρούσαν τον Elijah Muhammad θεϊκή φιγούρα. Η αφοσίωση που του έδειχναν ήταν απόλυτη. Θα πέθαιναν γι’ αυτόν. Και θα σκότωναν γι’ αυτόν.

2^η Θεωρία

Οι δολοφόνοι ήταν μέλη του NOI αλλά έδρασαν ανεξάρτητα.
Ο καταδικασμένος δολοφόνος Talmadge Hayer καθώς και η λίστα με τους άλλους 4 συνένοχους του, ήταν μέλη του NOI που ανήκαν στο Τεμένους 25 του Newark, NJ.
Το Τέμενος 25, υπό την ηγεσία του ιερέα James 3X Shabazz, ήταν γνωστό ως το πιο ριζοσπαστικό, μαχητικό και φανατικό Τέμενος του NOI. O James 3X Shabazz, ήταν πολέμιος του Malcolm X και δήλωνε:
«Ο Malcolm είναι ο αρχιϋποκριτής που σπέρνει εμπάθεια στην καρδιά όποιου τον ακούει για λίγα λεπτά».
Θα μπορούσαν να είχαν δράσει ανεξάρτητα, απλά και μόνο επειδή έβλεπαν τον Malcolm X ως προδότη που κάνει κακό στο κίνημα.

3^η Θεωρία

Οι δολοφόνοι ήταν μέλη της αστυνομίας ή του FBI που είχαν εισχωρήσει ως μυστικοί στο ΝΟΙ.
Άλλωστε, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα το NYPD σε συνεργασία με το FBI, είχαν εκείνη την εποχή δημιουργήσει μια ειδική μονάδα που λεγόταν «Bureau of Special Services and Investigations» (BOSSI ή BOSS) («Γραφείο Ειδικών Υπηρεσιών και Ερευνών»). Σκοπός αυτής της ομάδας ήταν η διείσδυση μελών της σε πολιτικές και ακτιβιστικές οργανώσεις της Νέας Υόρκης, συμπεριλαμβανομένου τις ομάδες του Malcolm X (ΜΜΙ και OAAU) και του NOI.

Τα στοιχεία που συνέλεξε ο Abdur Rahman Muhammad στο ντοκιμαντέρ του Netflix, αποδεικνύουν ότι το FBI είχε αναγνωρίσει από την αρχή έναν από τους 3 «πραγματικούς» δολοφόνους που υπέδειξε ο κατηγορούμενος Talmadge Hayer, τον William X Bradley (ή Al-Mustafa Shabazz).
Είχε αποφασίσει όμως να μην παρουσιάσει αυτά τα στοιχεία κατά τη δίκη, αδιαφορώντας αν θα καταδικάζονταν δύο αθώοι. Αυτό αφήνει τον καθένα να αναρωτηθεί εάν ο συγκεκριμένος δολοφόνος ήταν ένας από τους  9 πληροφοριοδότες του FBI που υπήρχαν στην αίθουσα.   

4^η Θεωρία

Η λιγότερο πιστευτή ερμηνεία αλλά που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει δόθηκε από τον James Farmer, ηγέτη του Κογκρέσου για τη Φυλετική Ισότητα. Σε συνέντευξη Τύπου ανακοίνωσε ότι πίσω από τη δολοφονία κρύβονται οι τοπικοί έμποροι ναρκωτικών κι όχι το ΝΟΙ.

Συμπέρασμα

Ποιος από όλους τους παραπάνω δολοφόνησε τον Malcolm X ίσως τελικά αποκαλυφθεί – μιας και η υπόθεση άνοιξε και πάλι – ίσως, όχι. Η Δικαιοσύνη έχει καθήκον να αναζητεί την αλήθεια, να αποδεικνύει ή να διορθώνει τα ιστορικά στοιχεία, ακόμη κι αν πρόκειται για δικά της λάθη.

Ωστόσο, το πιθανότερο είναι ότι οι πραγματικοί ένοχοι που έχουν μέρος ευθύνης για τη δολοφονία του Malcolm X είναι όσοι είχαν συμφέρον από αυτήν, δηλαδή ΟΛΟΙ οι παραπάνω: Η ηγεσία του «Έθνους του Ισλάμ», οι φανατικοί πιστοί της οργάνωσης, η Αστυνομία της Νέας Υόρκης και το FBI.   

Άλλες ιστορικές φράσεις του Malcolm X

Αν και έχουμε ήδη αναφέρει αρκετές φράσεις του Malcolm X που ειπώθηκαν στις ομιλίες του, θα ήθελα να αναφέρω δύο ακόμη:

«Είναι όπως ακριβώς όταν παίρνεις τον καφέ σου που είναι πολύ μαύρος – που σημαίνει ότι είναι πολύ δυνατός. Τι κάνεις? Τον ενσωματώνεις με κρέμα, τον κάνεις αδύναμο. Αλλά αν ρίξετε πολύ κρέμα στον καφέ, στο τέλος δεν θα ξέρετε καν ότι είχατε κάποτε καφέ. Κάποτε ήταν ζεστός, πλέον γίνεται δροσερός. Κάποτε ήταν δυνατός, πλέον γίνεται αδύναμος. Κάποτε σε ξυπνούσε, τώρα σε κοιμίζει».
(από την ομιλία του Malcolm X, “Message to the grass roots”, Νοέμβριος 1963)

Και τέλος θα αναφέρω ένα ακόμη απόσπασμα από ομιλία του, που αναφέρθηκε και στο ντοκιμαντέρ του Netflix και το επαναλαμβάνω εδώ γιατί το θεωρώ πολύ μα πολύ επίκαιρο:

«Μόνο με έναν τρόπο μπορείς να είσαι ανεξάρτητος.
Μόνο με έναν τρόπο μπορείς να είσαι ελεύθερος.
Δεν είναι κάτι που σου δίνει κάποιος. Είναι κάτι που παίρνεις.
Κανείς δεν θα σου δώσει ανεξαρτησία.
Κανείς δεν θα σου δώσει ελευθερία.
Κανείς δεν θα σου δώσει ισότητα ή δικαιοσύνη, ή οτιδήποτε.
Αν είσαι άντρας, την παίρνεις.
Αν δεν μπορείς να την πάρεις, δεν την αξίζεις.
Στηρίζω όποιον θέλει ελευθερία.
Στηρίζω όποιον θέλει δικαιοσύνη.
Στηρίζω όποιον θέλει ισότητα.
Δεν στηρίζω όποιον μου λέει να κάτσω και να περιμένω».
(Malcolm X)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

Πηγές: Wikipedia.org, washingtonpost.com, time.com, malcolmx.com, reporter.com.cy, «Who Killed Malcolm X?» (Netflix)